PrUB, JS-JL 46

[1395 September 9?]. [Marienburg?]

{Regest}
Neun Doktoren und Magister des Kirchenrechts, der freien Künste und der Medizin sowie Pfarrer ersuchen den Papst¹⁾ [und das Kardinalskolleg] um die Heiligsprechung der verstorbenen Dorothea von Montau.

{Überlieferung}
B = OF 276, fol. 99v-100v [olim Fol. Miscellanea p. 96].

{Drucklegungen}
aus B Die Akten des Kanonisationsprozesses Dorotheas von Montau von 1394 bis 1521, hrsg. R. Stachnik (Forschungen und Quellen zur Kirchen- und Kulturgeschichte Ostdeutschlands, 15), Köln-Wien 1978, S. 527-30 [danach hier];  Codex Diplomaticus Prussicus. Urkundensammlung zur älteren Geschichte Preußens, hrsg. v. J. Voigt, Bd. 5, 1857, ND Osnabrück 1965, S. 84-86.

{Diplomatische Erörterung des Stücks}
Alte Abschrift.
Vgl. JS-JL 39.
Vgl. JS-JL 40.
Vgl. JS-JL 41.
Vgl. JS-JL 42.
Vgl. JS-JL 43.
Vgl. JS-JL 44.

Sanctissimo in Christo patri etc. ut in forma.
Humiles et devoti vestri filii exoratores, frater Christianus plebanus in Gdanczk²⁾ doctor minimus juris canonici, Theodoricus {Voigt S. 85} Cruze prepositus, Andreas Symonis, Lyphardus de Daddeln,³⁾ Goetfridus Bedeke magister arcium et canonici ecclesie Warmiensis, Bartolomeus de Burschow⁴⁾ plebanus in Holland, Johannes Besrots magistri in medicinis, Nicolaus Wulsag⁵⁾ magister arcium et juris baccalaureus, Bertholdus de Bora magister arcium, cum omni humilitate et reverencia oscula pedum Beatorum.
Fons sapiencie, verbum Dei in excelsis et liber vite, anime racionali ad ymaginem suam condite⁶⁾ duplicis faciei sculpturam indidit magistrali opere et impressit superiorem, qua ad eterna delectabili studio converteretur, inferiorem, qua circa regimen cure corporalis debito ordine regeretur. Prima facie, theoretico videlicet intellectu, docuit iste unicus magister cum omnibus suis pedissequis scienciis ad studia contemplacionis pertinentibus celestia incommutabiliter contemplari. Alia vero facie inferiori, videlicet practico intellectu, cum omnibus suis facultatibus amministratoriis vite active inservientibus corporalia et activa prudencius ordinari. Misit ergo ab inicio creatrix sapiencia ancillas suas,⁷⁾ quaslibet videlicet sciencias, quatenus homines utriusque sexus vocaret ad artem meritorie accionis et ad menia civitatis celestium contemplacionis, et si illos nequirent ex interioribus scripturis libri vite ad premissa inducere, saltem exterioribus signis et figuris visibilium, cum sit scriptus intus et foris, ad invisibilia discursivo ingenio ducerentur.
Sed - proch dolor - retrogrado ordine facies iste verse fuerunt. Nam dimissa sapiencia immarcessibili scienciis et litteris vanis variorum suorum interfectricibus ad sue laudis tytulum utentibus, quibuscum cognovisset, Deum non glorificarunt aut gracias egerunt, sed in suis vanitatibus evanuerunt, et studebant creature, que debebant creatori, impendere. Eadem autem sapiencia iam incarnata facies sic aversas volens reformare gratuito munere alcioribus et perfeccioribus disciplinis, quosdam dedit apostolos, quosdam prophetas, alios ewangelistas, alios autem pastores et doctores⁸⁾ ad consumacionem sanctorum in opus ministerii et edificacionem corporis Christi, quatenus eorum ministerio ad caritatis studia queque sciencie aut facultatis racionabiliter deservirent. Et {Stachnik S. 529} non solum in nobiliori sexu, sed et in infirmiori, virginibus, coniugatis et viduis, dignative volens ostendere divicias sapiencie et sciencie eius, et ut confunderet mundi sapientes,⁹⁾ qui sanam doctrinam non sustinent, sed ad sua desideria coacervant sibi magistros prurientes auribus,¹⁰⁾ nonnullas de sua ineffabili gracia mirabiliter in intellectus sui acumine sublimavit.
De quarum numero una fuit venerabilis domina Dorothea vidua, in Prusia provincie Rigensis anno preterito defuncta, que in faciebus premissis adeo reformata et pulchrificata fuerat, ut intelleximus a viris honorabilibus et religiosis, quod celestia acutissime et corporalia prudentissime perlustrabat. Habuit siquidem vehemens studium in libro vite, Domino videlicet Ihesu, ut more scolastico quasi folia post folia continuo explicaret, et in quibusdam litteris {Voigt S. 86} in spiritu sibi specialiter ostensis cottidie legebat avide et studebat. Et ideo caritas Dei, que diffusa erat in cor eius per inhabitantem spiritum,¹¹⁾ fecerat eam theologam in valde altis, misticis ac divinis illustracionibus lympidisque contemplacionibus divinorum; legis divine, naturalis ac humane infusam scienciam [habuit], qua se et alios consulendo et arguendo legaliter regulavit, decretaque Dei, judicia ac censuras aliquibus revelando.
Ipsa siquidem ut arismetica ab unitate divine dileccionis incipiens excrescere fecit multitudinem in infinitum neminem ab eius limitibus excludendo. Computum quoque exacutissimum de virtutibus, graciis, donis, preceptis, consiliis, beatitudinibus et fructibus spiritus et ita de aliis mirabilibus habitis aut non habitis, excessibus quoque quibuscunque levibus faciebat cottidie cum Domino creditore.
Geometra quoque facta [est], quia in caritate radicata, quantitate crucis fructuose penitencie secundum altitudinem, longitudinem, profunditatem et sublimitatem¹²⁾ artissimis cruciatibus et diutinis dimensa est. Ita nonnunquam in spiritu eam oportebat terram gyrare, defectus hominum et miserias per quadrum mundi positas velud in aurea harundine compassionis intime mensurare.
Musica, que attendit varietatem sonorum facta est per iubilos cordis dulcissimos et concentus angelicos, quos audivit nonunquam ut cytharedorum cytharizancium in cytharis suis.¹³⁾ In armonia denique potenciarum suarum erubuit cum tepidis et remissis cantare in gravibus, sed alcius Dei laudes quasi ex omnibus viribus eructavit.
Astrorum quoque effecta est super celestium acutissima contemplatrix, ad que momentanee raptim sepius evolavit, ibi habitans et considerans differenciam solis et lune et aliarum stellarum, qualiter racione meriti ordines essent dispositi electorum
Hanc ergo venerabilem dominam Dorotheam, quam sic tytulus virtutum, lumen sapiencie et cognicionis et gloria miraculorum in hac vita commendaverat, iam de latibulis posita super candelabrum celestium luminum et gaudiorum, digna est ampliori gloria venerari. Nam in evidens testimonium glorie et laudis sue multorum choruscacione signorum effulget. Propter quod ecclesiam Pomezaniensem, ubi corpus eius gloriosum reconditum est, de diversis terris, regnis, nacionibus et lingwis magna multitudo gencium {Stachnik S. 530} accurrit, laudantes et glorificantes Deum in miraculis et prodigiis, que per eam cottidie operari dignatur. Quorum miraculorum gloria succensi etc. ut in forma alia de abbatum.¹⁴⁾

¹⁾ Bonifatius IX. von 2.1.1389 bis 1.10.1404.
²⁾ Christian Rose, 1389-1399 Pfarrer von St. Marien zu Danzig, P. v. Simson, Geschichte Danzigs, Bd. 1, Danzig 1918, S. 85, 118-19.
³⁾ 1391 als Domherr von Dorpat und Ermland nachweisbar, 1397 gestorben, Berichte der General.
⁴⁾  Auch Boruschau, 1395-1398 Pfarrer von Preußisch Holland, 1402 Domherr, 1404 Domdekan von Ermland, gestorben 1426 Januar 24, vgl. Altpreußische Biographie, 1, S. 74 (Schmauch). 
⁵⁾  Nikolaus Wulsack, seit 1400 Pfarrer in Danzig, gestorben 1429 September 15, vgl. Altpreußische Biographie, 2, S. 472 (Krollmann).
⁶⁾ Gen 1,27.
⁷⁾ Sap 9,3 .
⁸⁾ 1 Cor 12, 28 .
⁹⁾ 1 Cor 1, 27 . 
¹⁰⁾ 2 Tim 4,3. 
¹¹⁾  Rom 5,5.
¹²⁾ Vgl. Eph 3, 17-19.
¹³⁾  Apc 14,2.
¹⁴⁾ Vgl. Die Akten des Kanonisationsprozesses, S. 515-16, 523.