PrUB, JS-JL 44

[1394 Ende?]. [Marienwerder].

{Regest}
[Johannes Marienwerder] an den Generalprokurator des Deutschen Ordens in Rom [Johann vom Felde]:¹⁾ berichtet über das Leben der verstorbenen Witwe Dorothea und fordert ihn auf, beim Papst²⁾ die Einsetzung einer Kommission zu ihrer Heiligsprechung zu erwirken.

{Überlieferung}
K = OF 276, fol. 60r-v [olim Fol. Miscellanea p. 50 im Geheimen Archiv]; B = OF 276, fol. 61r-v [dgl.].

{Drucklegungen}
aus B, K Die Akten des Kanonisationsprozesses Dorotheas von Montau von 1394 bis 1521, hrsg. R. Stachnik (Forschungen und Quellen zur Kirchen- und Kulturgeschichte Ostdeutschlands, 15), Köln-Wien 1978, S. 498-501 [danach hier]³⁾; Codex Diplomaticus Prussicus. Urkundensammlung zur älteren Geschichte Preußens, hrsg. v. J. Voigt, Bd. 5, 1857, ND Osnabrück 1965, S. 82-84; (Auszug) K. Forstreuter, Hrsg., Die Berichte der Generalprokuratoren des Deutschen Ordens an der Kurie, Bd. 1 (Veröffentlichungen der niedersächsischen Archivverwaltung, 12), Göttingen 1961, Nr. 229, S. 342-43.

{Diplomatische Erörterung des Stücks}
K ist Konzept, B ist zeitgenössische Abschrift.
Vgl. JS-JL 39.
Vgl. JS-JL 40.
Vgl. JS-JL 41.
Vgl. JS-JL 42.
Vgl. JS-JL 43.
Vgl. JS-JL 46.

In Cristo Jhesu Domino nostro crucifixo.
Domine procurator multum dilecte.
Ad incrementum fidei orthodoxe, honorem omnipotentis Dei, cuius manus non est abbreviata^b) sed eque valida, quantum umquam fuit, ad speciale preconium ordinis nostri ac terre Prusie et singulariter ad salutem omnium fidelium, dignemini pulsare dominum nostrum papam, patrem sanctissimum, studiosis,
quatenus velit quo ad famam vel eciam, si sanctitati eius placuerit, quo ad veritatem committere aliquibus fidedignis ad videndum et inquirendum de vita, conversacione et miraculis etc. venerabilis memorie domine Dorothee vidue in ecclesia Pomezaniensi recluse, cuius vite sanctitas ac persone dignitas extitit clara variis virtutibus atque signis.
{Stachnik S. 499} Sane ipsa de honestis parentibus orta [est] in villa Montaw insule maioris. Pater eius nomine Wilhelmus cognomento Swarcze dictus est, mater autem eius nomine Agatha.
Prefata felicis memorie Dorothea ab anno etatis sue septimo per annos circiter XL usque ad diem obitus sui castigavit se abstinenciis, vigiliis, ieiuniis, variis affliccionum ac laborum exerciciis, accensa divine caritatis ardore et fervore desiderii eternorum. Ipsa siquidem non solum ori suo et corpori abstraxit delectabilia, sed eciam ei imposuit graviter afflictiva. Nam frequenter cecidit corpus suum virgis, flagellis et scorpionibus, exercuit veniis, genufleccionibus et diversis extensionibus ac cruciatibus. Conbussit ipsum aqua buliente, ferro candente, lumine ardente et pingwedine fervente, in diversis locis vulnera faciens: in scapulis, brachiis, tybiis^c), uberibus, femoribus, genibus et pedibus, cordialiter desiderans ex pio caritatis affectu in se nullum esse membrum, quod non haberet wulnus passioni Dominice sensibiliter compassivum. Cor enim eius mortis amaritudine Cristi cottidie erat plenum et suspensum in desiderio eternorum. Cui etiam Dominus Jhesus, eius amator ferventissimus, wulnera sua dupliciter impressit, interius scilicet in corde et exterius in corpore, tanquam duo preclara monilia arre desponsacionis, qua in propria sangwinis effusione ac multiplici afflictione eam sibi disposuit desponsare.
Revera wulnera ista, scilicet^d) a Domino illata secundum successum temporis, non fuerunt eadem sed {Voigt S. 83} varia atque multa in diversis locis amare sui corporis afflictiva. Illa vero interius, scilicet anime impressa, non fuerunt minus sed magis dolorosa et Dominice passionis amarissime ostensiva. Premissa dolorum exercicia et wulnerum impressiones duraverunt, ut premisi, per annos circiter XL. De quibus omnibus singulariter scribere estimo non solum mihi esse nimis longum nunc et difficile, sed eciam pene impossibile variis de causis, sicuti tempore alio Domino concedente vobis copiose apparebit.
Porro in vita eius et post mortem multa preclara acciderunt miracula. Accidit namque plus quam novem annis ante mortem eius circa festum Purificacionis Virginis Marie,⁴⁾ dum miro devocionis affectu orasset et multa alia pro preparacione ad vivifici corporis Domini nostri Jhesu Cristi sacramentum salubriter per multos dies et noctes ac fideliter peregisset, tunc Dominus Jhesus amator mirificus cor eius vetus extraxit et in locum illius cor novum et fervidum intrusit.
Statim ex illa hora sensit spiritum suum ad celestia contemplanda elevari atque rapi et luce quadam perlucida et inestimabiliter suavifica illustrari et sensus interiores {Stachnik S. 500} aperiri^e). Ab illa eciam hora salvifica vocem Domini sibi loquentis ad intra audivit pariter et cantum angelorum. Vidit eciam et audivit multociens celorum secreta, quorum aliqua scripto sunt ex iussu Domini commendata, reliqua vero, que non licuit sibi loqui, sub sigillo silencii sunt conclusa. Habuitque perlucidas veritatum revelaciones Domini Jhesu, matris eius Marie et sanctorum visitaciones et claras appariciones. A spiritu sancto, miserorum consolatore, sepe fuit ineffabiliter consolata.
Et ad corpus dominicum frequenter percipiendum fuit spirituali esurie tam ferventer accensa, quod non nisi cum amara tam spiritus quam corporis affliccione in ultimis tribus annis per duos dies, ymmo in ultimo nec per unum diem valuit carere, sed cum magna difficultate et utriusque hominis extenuacione horam communionis, que infra missarum sollempnia erat, exspectabat. Et frequenter propter exspectacionem misse tam viribus destituebatur et affligebatur, quod oportuit me^f) eam noctis tempore procurare.
Tandem post multos labores, desideria, exercicia et agones pluribus diebus diem extremum eius antecedentibus apparuerunt ei. Dominus Jhesus, dilecta mater eius et angelici spiritus cum processione sollempni, invitantes eam ad celi gaudia ineffabiliter magna, prestolantes eius transitum cum suavisona melodia. Ipsa vero lumine supernaturali illustrata vidit, adhuc existens in corpore, sanctorum gaudia^g), specialiter hora illa extrema delicatissima appropinquante, qua celestis sponsus, altissimus. patris filius, suam preelectam sponsam post diutina ac fervencia desideria de corporis ergastulo ad secum eternaliter iubilandum suscipere disponebat. Tunc perlucide illustrata dicebat ad me^h) singulariter tria. Primum: Ego tam dulces quam amaros sponsi meiⁱ⁾ delicatissimi sencio wulneracionum aculeos, qui sagittis sue nimie caritatis cor et {Voigt S. 84} alia interiora mea wulneravit; ego incedo tanquam mulier parturiens, nullam inveniens requiem neque pacem sedendo, iacendo, stando aut eciam ambulando. Secundum erat: Si vos supercelesti illustratus lumine, sanctorum conspiceretis gaudia sicut ego, pre desiderii magnitudine cor vestrum scinderetur. Ecce celum mihi ^j)apertum, est^j) propinquum et sanctorum gaudium clare patefactum, iterque ad ipsum planum, rectum et clarum, a cuius ingressu mors me tantummodo secludit. Tercium erat, quod tunc dicebat: Eya, date mihi Dominum meum dilectum, hoc est eukaristie sacramentum. Pre amore eius diucius eo ^k)carere non valeo^k), nec alium cibum vel potum corporis ad me suscipere.
{Stachnik S. 501} Hec dicens apparuit multum famelica et nimia inedia extenuata. Cui dixi^l), ut se bibendo refocillaret, quia die illa, ex quo illud venerandum sacramentum semel percepisset, secunda vice habere non deberet. Sed post mediam noctem infra ympnum Te Deum laudamus me^m) daturum predictum sacramentum cooperante Domino pollicebaturⁿ⁾. Ipsa vero nimio desiderio afflicta ac viribus destituta aiebat: Nescio, quomodo potero exspectare, quia^o) exspectacio erit michi impossibilis aut nimis difficilis et amara. Post hoc paucis verbis inter nos^p) habitis sibi valedicens et oracionibus eius me recommendans abii^q), nesciens eius horam extremam esse tam propinquam. Hora erat quasi completorii, quando ab ea recessi^r) de reclusorio. Postea infra Te Deum laudamus reversus iuxta promissum elapsis quasi VII horis et invenit^s) eam spiritum tradidisse. Ob quam autem causam Dominus horam sui transitus noluit per eam aliis revelari, ipse novi, cui nullus dicere potest. Cur ista facis?
Cum autem^t) ad explanandum singula virtutum et pietatis insignia per Dominum circa ipsam facta et ab ipsa operata nullus sufficiat, largitori omnium bonorum sacrificium laudis pro universis suis beneficiis medullitus ymmolemus dicentes: Gloria tibi Domine^u) etc.^v)

¹⁾  Zu ihm s. K. Forstreuter, Hrsg., Die Berichte der Generalprokuratoren des Deutschen Ordens an der Kurie, Bd. 1 (Veröffentlichungen der niedersächsischen Archivverwaltung, 12), Göttingen 1961, S. 146-64.
²⁾ Bonifaz IX., Papst von 2.1.1389 bis 1.10.1404.
³⁾ Die Abweichungen zur Vita Prima Dorotheas, die Johannes Marienwerder auf der Grundlage dieser Epistula prima verfasste, sind allerdings hier nicht dokumentiert; dazu ist die Ausgabe Stachniks heranzuziehen.
⁴⁾ 1385 Februar 2.