PrUB, JS 496

{Überlieferung}
B = OBA 3833 [olim Schiebl. XXIa, 28]. 

{Drucklegungen} 
aus B Deutsche Reichstagsakten, Ältere Reihe, Bd. 7-12: unter Kaiser Sigmund, bearb. D. Kerler, H. Herre, Gustav Beckmann, Gotha 1878-1906, hier Bd. 8, Nr. 176, S. 210-12 [ danach hier]; Codex diplomaticus Lithuaniae, hrsg. Raczynski, S. 292-295.

{Regest}
JH I 3833.

{Diplomatische Erörterung des Stücks}
B Abschrift des 15. Jahrhunderts auf Papier, mangelhafter Text; Überschrift  Sequitur epistola missa domino rei Polonie ab electoribus imperii nomine totius christianitatis.

Serenissime princeps et domine.

Post promptam quibusvis complacendi voluntatem. solent que sui natura grata sunt facile persuaderi.

Cum igitur pacis bono, ad quod presens apirat intencio, in rebus creatis nichil graciosius audiri nichil delectabilius concupisci nichil denique queat utilius possideri, consequens valde dignum videtur ut in corde prudentis horamenta, que ad pacem sunt, pre ceteris sibi vendicent immo et captent benigni assensus auditum. sane, serenissime rex, pre ceteris non longe diebus prestantes viri Petrus Cordebug miles et suus collega vestre serenitatis oratores egregii credenciali facultate suffulti narratione^a) diserta nobis exponere vestri nomine statagebant: quod, licet serenitati vestre corona regni Bochemie per nonnullos ejusdem incolas attencius fuisset oblata, eadem tamen serenitas veritatis amore et catholice fidei contemplatione oblationibus hujusmodi refutatis veram se perpetuamque cultricem christiani nominis demonstrarat, idcirco quod contra fidem catholicam non recta sentientibus nullum umquam impenderet auxilium consilium aut favorem sed nec ad faciendum premissa illustri principi domino Allexandro alias Witoldo^b) duci Litwanie vulgariter nuncupato consentiret.

Precantes insuper, ut, si qua his contraria famamque^c) vestre serenitatis obscurantia^d) {S. 211} suggeri contigisset, veluti falsiloquia spernemus^e). Nos super relatione^f) tam grata plurimum exhillarati gracias deo, cujus res agitur in hac parte, et celsitudini vestre laudes attencius persolvere studebamus, succensi sinceriori quomodolibet vestre serenitati complacendi affectu promptique excusare obloquia opportunitate percepta. Verumptamen quod subsequens fama premisse narrationi satis dissona in terris istis perstrepuit, qualiter videlicet quidam Zigismundus¹⁾ dux cognatus vester, ut asseritur, illustris nomine ducis Witoldi prefati tam vestri regni Polonie quam ducis Witoldi supradicti procerum ac^g) militari agmine stipatus procuratorio nomine in sectariorum Wicklefite heresis defensionis auxilium et ad captandum regni predicti possessionem ingressus fuisset^h): Tanto nostra durius afflixere precordia quanto amplius tantum principem christiani regis titulo insignitum narratis premissis tam imparia et puritati catholice fidei tam adversa dedecuissent²⁾.

Verum ex denuo oratorum vestrorum hic in Nurrinberg expositis et intellectis ⁱ⁾relationibus animatiⁱ⁾ sinceritatem vestram sincerissimis deprecantes affectibus exortamur in domino, quatenus juxta sapientiam, quam omnium largitor in corde vestro^j) vigere pre ceteris concessit, eadem vestra serenitas verum ordinem statuumque qualitatem diligenti oculo, consideracionis perpendisset. Curentum ex gentilitatis invio ad fidei lumen preclarum serenitatem vestram miseratio divina vocavit. nonne ad fidei religionem non solum tenendam aut fovendam sed et tocius potencie vestre virtute tuendam, nonne ad hec tam baptismalis quam regalis titulus vestram claritatem perstringit? Certe nulle majores divitie nulli thezauri nulli honores nulla major substancia mundi quam divitie fidei christiane. unde et omnia^k) post ejus religionem ponenda, cui eciam vetusta potentissimaque non dubitaverant^l) subservire imperia^m), ita se humanarum rerum curam bene gerere existimancio, si divine potencie bene et constanter famulata fuissent.

Quidnam proderit homini non tantum regnum terre set et totiusⁿ⁾ mundi anime lucrari dispendio? Et si vestra celsitudo oblationes heresum sorde fedatas refutaverat verbo, refutet quesumus et opere, refutet et effectu, et tam vestra ac ducis Witoldi arma universa in extirpationem heresum et exaltationem fidei convertatis. Hoc autem digne recteque fieri existimamus, si prefatum Zigismundum cum suis ad sua mox redire non tantum revocet sed compellat, proceres quoque ac subditos dicioni vestre subjectos animadversione percellat^o). Quod etiam per vestram serenitatem e vestigio fieri summis affectibus deprecamur.

Hoc etenim sacre fidei zelus deposcit, que verborum flores aut folia in testimonium verum non suscipit sed operum veritatem inquirit. Ac tenim tentatione^p) fortasse deus vos probare disposuit, quantum assumptesue fidei religionem pre terrenorum regnorum diviciis diligatis. Qui^q) ecclesiam, que ex persecutionibus floret oppressionibus crescit contemptibus proficit, eciam aliis milibus modis, si vos minus in hoc diligentem conspexerit, absque {S. 212} vestra ope et per sequens^r) absque mercedis retribucione, quam gloriosius^s) consequendam^t) nun in vestra posuit voluntate, poterit liberare. Per hec quoque^u) ex hac materia quam multipliciter occasionem obloquendi sumencium labia comprimentur et illustrabitur omen^v) fame vestre.

Percepimus insuper, qualiter serenitas vestra una cum duce Witoldo adversus venerabilem magistrum ac teras ordinis sancte Marie theutonicorum disposuerit arma movere, qui tamen treugas parati fuere suscipere, sacrosancte ecclesie Romane ac sacri Romani imperii auctoritatibus dumptaxat exceptis. arbitramur autem, id ipsum eadem aut non minora quam supradictam bochemie materiam si processerit scandala generare. quid enim est in effectu Prussiam invadere quam eos quorum auxilio hereses essent extirpande^w) seu exterminande ne ad hoc suffragare valeant impedire? Et quidnam est illorum sanguinem fundere nisi prefatas hereses defensare? Proinde omnibus modo forma et attentione qua supra hortamur requirimus et rogamus, quatenus in casu quo congressio inceperit dei ac nostri contempaltione exercitus retrabantur et cessent; si vero non inceperit, retineantur ne fiat; et treugas in ultima conventione inter vestram serenitatem magistrum et ordinem supradictos concordatas et conventas nunc et acceptare placeat nec ex eo excusare quod magister et ordo prelibati sacrosancte Romane ecclesie ac sacri Romani imperii mandatum et auctoritatem volunt excipere, cum ad hec comuni jure fidelitatis subjectione pariter et institutione sui ordinis astricte teneantur. Has etiam treugas magistrum et ordinem prefatos speramus accepturos, quos et nos ad illas ineundas, ut eo liberius causis orthodoxe^x) fidei subvernire queant, invitamus seriosius scriptis nostris. Quamvis autem desiderii nostri sit interea^y) pericula per hec nostra scripta preambula precavere, nostre tamen intentionis extitit ad honorem et defensionem catholice fidei, ^z)parlamento faventa divina clementia^z) cum salute peracto, solempnem ambasiatam^aa) nostram ad serenitatem vestram et prefatos magistrum et ordinem destinare desiderio reformande pacis hincinde allisque populi christiani rebus salutaribus pertractrandis, cupientes ut in his que ad pacem sunt ac catholice fidei conservationem ac protectionem respiciunt regalia clemencia sic se inclinatam exhibeat quod Christi sponsa immaculata sine ruga sancta mater ecclesia ex reformata inter vos et dictum ordinem deo grata pace capiat succrementum, ne, si (quod longe absit) secus eveniat et nonnisi pugiles sacria baptismatis caractere insigntos catervatim meti^ab) fideliumque sanguinem seve confratrum mucrone fundi et exinde obstinatam hereticorum perfidiam roborari adaugerique contingat, sic vobis queat imputari.

In his itaque vestra serenitas hortamentis nostris exorabiliter condescendens erga deum et totum mundum copiosius laudem et gloriam cumulabit nosque faciet ad universa que statuts vestri augmenta felicia concernunt intensioribus^ac) desideriis aspirare.

Datum Nurrinberg 26 die mensis julii anno domini millesimo quadringentesimo 22 nostri Conradi Maguntiensis^ad) et Ottonis Treverensis archiepiscoporum Luwodici comitis Palatini Reni etc. Arlberti ducis Saxonie et Frederici marchionis Brandenburgensis etc. sub secretis.

Serenissimo principi et domino domino Wladislao dei gracia regi Polonie ducique Litwanie supremo etc. amico et domino nobis gracioso.