PrUB, DH 463

© Dieter Heckmann, Werder / Berlin (2014)



[1443 Febr. Heilsberg]
{Regest}
Als kaiserlicher Beauftragter für die Beglaubigung kaiserlicher, fürstlicher und Deutschordensurkunden bekundet Bischof Franz von Ermland, dass er ein zu Gunsten von Konrad von Erlichshausen, Hochmeisters des Deutschen Orden, und des Ordens ausgefertigtes, unbeschädigtes Diplom empfangen hat und beauftragt auf Bitten seines Offizials, Wichard von Heilsberg, die vom Römischen König und den Kurfürsten bestätigten Abtretungsurkunden der Neumark an den Deutschen Orden zu transsumieren.

{Überlieferung}
B  = GStA PK, XX. HA Hist. StA Königsberg, OBA, Nr.8228a

{Drucklegungen}

{Diplomatische Erörterung des Stücks}
Abschr., zeitgenöss., 2 Bl. (30,5 x 21,5 cm), foliiert mit 31 und 32, Wasserzeichen "Ochsenkopf mit Äskulapschlange um eine mit kreuzartiger Blume gekrönte zweikonturige Stange"; Datierung nach GStA PK, XX. HA, Pergamenturkunden, Nr. 2586. 



In nomine domini amen. Nos Franciscus dei et apostolice sedis gracia epicopus Wormiensis de Heilsberg1) communiter appellatus commissarius a serenissimo principe et domino domino Friderico Romanorum rege semper augusto2) ad exemplandum transsumendum et in publicam et autenticam formam redigendum omnia et singula privilegia, litteras et indulta a divis Romanorum imperatoribus et regibus ac principibus sacri imperii electoribus ac aliis quibuscumque magnifico principi et domino domino magistro generali ordinis beate Marie domus Theotonicorum Ierusalemitani totique ordini eidem graciose facta et concessa specialiter deputatus. Notum facimus per hoc presens publicum transumpti instrumentum universis et singulis, quorum interest, intererit aut quomodolibet interesse poterit in futurum, quod nos pridem quasdam litteras commission(e) prefati serenissimi principis et domini Friderici Romanorum regis eius vero sigillo rotundo de cera rubea in capsa de communi glauci coloris inpresso, in cordula sericis videlicet brunaticique coloris impendendii sigillatas, non viciatas, non cancellatas, non abrasas nec in aliqua sui parte suspectas, sed omni prorsus vicio et suspicion(e) carentas, nobis pro parte magnifici principis et domini domini Conradi de Erlichshwszen3) dicti ordinis magistri generalis ac eiusdem ordinis sui presentas cum ea, qua decuit,  reverencia recepimus. Quarum tenor sequitur de verbo ad verbum. Et est talis:
"Wir Frederich von gotes genoden etc."
Cuiusquidema) commissionis pretextu in nostrib) constitutus presencia personaliter venerabilis vir dominus Wichardus Heilsberg4) officialis curiec) ac canonicus ecclesie nostre Warmiensis prefati domini Conradi magistri generalis et ordinis sui procurator et sindicus prout de sui procuratione et sindicat(o) mandato nobis per patentas litteras prefati domini magistri generalis vero sigillo sigillatas plenam fecit fidem nonnullas litteras, privilegia et indulta a divis Romanorum imperatoribus et regibus ac {31v} sacri imperii electoribus et aliis principibus presertim concession(e) terre Nouemarchie Brandenburgensis Tansoderam5) vulgariter nuncupate ac mandati investure ad eandem a domino quondam Sigismundo dive memorie Romanorum rege6) necnon renunciaccionum eiusdem Nouemarchie illustrissimorum principum et dominorum dominorum Frederici senioris sacri imperii archicamerarii7), Iohannis8), Alberti9) et Friderici iunioris10) germanorum marchionum Brandenburgensium etc. ac eciam ratihabitacion(is) et confirmacion(is) omnium predictorum dicti serenissimi et invinctissimi principis et domini Friderici Romanorum regis semper augusti Austrie, Stirie, Karintie, Carniole ducis comitisque Thyrolis etc. consensumque predictarum concessionum, renunciacionum et confirmacionum reverendissiorum in Christo patrum et dominorum dominorum Theoderici Maguntinensis11), Theoderici Coloniensis12) et Iacobi Dreuerensis13) archiepiscoporum ac illustissimorum principum et dominorum dominorum Lodowici comispalatini Reni14) et Friderici ducis Saxonie15) etc. sacri Romani imperii electorum prelibato domino magistro generali et ordini suo datas et concessas vero veris predictorum dominorum sigillis sigillatas salvas, sanas et integras, non cancellatas, non viciatas nec in aliqua sui parte suspectas, sed omni prorsus vicio et suspectione carentas nobis exhibuit. Et produxit allegans dictum dominum magistrem generalem ac ordinem suum eisdem litteras [!], privilegiis et indultis et in diversis locis eciam longinquis quamplurimumc) indigere; timens tum propter viarum discrimina, que inopinabilia sunt, tum eciam propter vetustatem huiusmodi litteras, privilegia et indulta lacerari aut in totum depredi sau [!] anichilari posse. Unde nobis supplicavit huiuslibet, quatinus predicta privilegia, litteras et indulta originalia transsumi exemplari ac in debitam ac autenticam formam redigi mandar(emus) ac decretum nostrum interponer(re) auctoritate regia prefata dignaremur. Nos igitur Franciscus episcopus et commissarius prefatus atten{32r}dentes supplicacionem huiusmodi f(ere) iustam et consonam racioni, volentes que mandatum regium nobis factum et commissum diligenter exequi, ut tenemur; nolentes tamen in preiudicium cum suis in huiusmodi negocio precipatar(e) seu via(rum) cuiquam precludere defensione, sed rite et legittime procedere omnes et singulos sua communiter vel divisim interesse, presentantes eorum que procuratores, si qui essent in dijocese Warmiensi seu alibi, pro eisdem per nostras certi tenoris litteras citacar(e), quas in valvis maioris ecclesie nostre Warmiensis affigi. Voluimus, fecimus et mandavimus ad instar edictorum publicorum, quatenus peremptor(i) termino in eisdem litteris expresso comparerent in iudicio et iudicialiter coram nobis in castro nostro Heilsbergd), ad videndum et audiendum huiusmodi litteras, privilegia, indulta, exemplari et transsumi transsumptumque huiusmodi in publicam et autenticam formam redigi manda(remus) ac decretum nostrum dicta auctoritate regia nobis commissa interponi ad perpetuum rei memoriam. Testesque de et super recognicione sigillorum eisdem litteras privilegiis et indultis appensorum preduci, recipi et adiurandum admitti singulaque sigilla recognosci vel ad dicendum et causam - si quam haberent - racionabilem querere premissa fieri non deberent allegandum et ostendendum alioqui prout iustum et iuris foret. Circa predicta procedemus dictorum citatorum contumaciam in aliquo non obstante. Citavimus citarique mandavimus et fecimus ad certum peremptor(em) terminum competent(em), videlicet ad diem et horam inferius annotatas. Cumque in huiusmodi citacionis termino non comparent quisquam pro parte dictorum citatorum qui causam aliquam propter quam huiusmodi littere, privilegia et indulta transsumi et exemplari non debebant allegaret, comparuit coram nobis iudicialiter in dicto castro nostro Heilsberg et loco nostro solito et consuveto ad iura reddendum pro tribun(o) sedente dominus Wichardus Heilsberg porcurator predictus et nomine procuracio, quo supra litteras huiusmodi nostras citator(es) in valvis dicte ecclesie nostre Warmiensis affixas ac debite execucioni de mandatas reproduxit citatorumque in eisdem contentorum non comparencium contumaciam accusant ipsos, que contumaces reputari et in ipsorum contumaciam privilegia, litteras et indulta predicta transsumi. Testes ibidem per eum super recognicionem sigillorum privilegiis eisdem litteris ac indultis appensorum productus(que) recepi ad iurandum admitti et ex{32v}aminari sigillaque huiusmodi pro recognitione haberi transsumptumque per nos cum nostri decreti interposicione auctoritate regia nobis in hac parte commissa antenticari a deo, quod eidem transumpto ubique locorum tam in iudicio quam extra ac quibuscumque curiis tam spiritualibus quam secularibus merito valeat, fides plenaria adhiberi debita, cum in statuta petiit et postulavit. Nos tunc Franciscus episcopus Warmiensis et commissarius prefatus dictos citatos non conparent(es) neque termino huiusmodi in aliquo satisfacere curan(tes) sufficienter, tamen exspectatos reputavimus (merito), prout erant, exigen(tes) iusti(ci)a contumac(iam). Et in eorum contumaciam predictas litteras, privilegia et indulta ad nos recipimus, vidimus conspexius, palpavimus et examinavimus diligenter. Testesque super recognicion(em) sigillorum eisdem litteris, privilegiis et indultis appensorum coram nobis productas rite recepimus ac in forma iuris ad iurandum admisimus iuratosque diligenter examinavimus ac post ipsorum diligentem examinacionem omnia et singulla sigilla eisdem litteris, privilegiis ete) indultis appensa pro sufficiente recognitione habiuimus, habemus ac haberi volumimus. Et quod ipsas litteras, privilegia et indulta post diligentem huiusmodi visionem, inspectionem, contrectacionem et examinacionem sanas, integras, non viciatas, non cancellatas, non abrasas nec in aliqua sui parte suspectas, sed omni prorsus vicio et suspitione [!] carentas ac veris sigillis supra dictorum dominorum regum et principum electorum sigillatas facere comperimus et invenimus. Id circa ipsas litteras, privilegia et indulta ad futurarum rei memoriam et propter causas supradictas per discretum virum Wernerum de Putten16) clericum Culmensis dijocesis publicus imperiali auctoritate notarium nostrum ac curie nostre schribam iuratum ac ceteros notarios publicos infrascriptos transscribi, publicari et formamf) publicam et autenticam ac exemplar seu presens volumen redigi de commissa nobis auctoritate regia decrevimus et mandavimus, quorum tenores sequntur et sunt tales:

Textkritische Anmerkung:

a)     -qui- über der Zeile.
b)    Über gestr. ma(n).
c)    -cur- vor der Zeile.
d)    -g aus -h korr.
e)    Über der Zeile.
f)    formavi in Vorl.



1)   Franz Kuhschmalz, Bischof von Ermland (1424 - – 1457 Juni 10).
2)   Friedrich III., Römischer König (1440 Febr. 2 - 1452 März 18).
3)   Konrad von Erlichshausen, Hochmeister des Deutschen Ordens (1441 - 1449).
4)   Wichard Heilsberg, ermländischer Offizial (1441 April 9 - 1445 Aug. 15).
5)   Neumark.
6)   Sigismund, Römischer König (1410 Sept. 20 - 1433 Mai 30).
7)   Kurfürst Friedrich I. von Brandenburg (1417 April 18 - +1440 Sept. 20).
8)   Johann von Brandenburg-Kulmbach (*1406 - + 1464 Nov. 16).
9)   Kurfürst Albrecht Achilles von Brandenburg (1471 Febr. 10 - + 1486 März 11).
10) Kurfürst Friedrich II. von Brandenburg (1440 Sept. 20 - +1471 Febr. 10).
11) Dietrich Schenk von Erbach, Erzbischof von Mainz und Kurfürst (1434 Okt. 20 - +1459 Mai 6).
12) Dietrich II. von Moers, Erzbischof von Köln und Kurfürst (1414 Okt. - +1463 Febr. 14).
13) Jakob I. von Sierck, Erzbischof von Trier und Kurfürst (1439 Mai 19 - +1456 Mai 28).
14) Wohl Pfalzgraf Ludwig IV. bei Rhein (1436 Dez. 30 - +1449 Aug. 13).
15) Kurfürst Friedrich II. von Sachsen (1428 Jan. 4 - +1464 Sept. 7).
16) Werner von Putten, Schreiber des Bischofs vom Ermland (1443 Febr.), Domherr in Frauenburg (1453 - 1468, +1479).
Zitieren dieser Edition: (1) virtuell: URL (http://www.spaetmittelalter.uni-hamburg.de/Urkundenbuch/pub/dh/dh463.htm) und Datum der Einsichtnahme; (2) im Druck: PrUB, DH 463 [1443 Februar. Heilsberg]
Bearbeitungsstand: Text eingegeben (D. Heckmann, 25.9.2014) Datum überprüft (D. Heckmann, 25.9.2014) - Text mit PrUB oder sonst Druck kollationiert () - Text mit Or. kollationiert (D. Heckmann, 25.9.2014) - äußere Merkmale beschrieben (D. Heckmann, 25.9.2014)
Datum der Erstanlage: Donnerstag, 25. September 2014– Letzte Änderung: 25. September 2014 von Dieter Heckmann

Zurück zur Hamburger Homepage / zurück zur Regestenliste für 1443