Stabilimenta Rhodiorum militum - Latin version
based on the manuscript in the National Library of Malta, Archives of the Order of St. John, no. 244
© Jyri Hasecker, Hamburg / Jürgen Sarnowsky, Hamburg (2007/2022)
1001 Prohemium
(a)Guillelmi Caoursini Stabilimenta Rhodiorum militum iussu magni magistri Daubussonii collecta atque edita(a).
[1r] Prohemium in volumen stabilimentorum Rhodiorum militum sacri ordinis hospitalis sancti Ioannis Hierosolymitani.
FRATER(b)Petrus Daubusson miseratione divina sacrosancte Romane ecclesie sancti Hadriani diaconus cardinalis ac sacre domus hospitalis sancti Ioannis Hierosolymitani magister humilis pauperumque Iesu Christi custos et nos baiulivi, priores, preceptores et fratres capitulum generale celebrantes universis et singulis venerabilibus baiulivis, prioribus, preceptoribus et fratribus ordinis nostri ubilibet constitutis, presentibus et futuris salutem et vere beatitudinis assequutionem.
Que honorem dei, decus ordinis et directionem religiosorum nostrorum concernere dignoscuntur, decentissimum censeri debet comunicari et ad notitiam deducere(c), ut quilibet particeps legum municipalium et consuetudinum effitiatur. Studeant igitur fratres nostri his uti et rectam viam amplecti. Notum itaque serie presentium auctoritate capitulari functi facimus, qualiter huiusmodi stabilimentorum volumen(d) ex apostolicis litteris sumptum, per nostrum vicecancellarium collationatum et correctum atque nostro iussu subscriptum est, ne de his aliqua ambiguitas oriatur. In quorum fidem et testimonium bulla nostra comunis plumbea presentibus est appensa.
Datum Rhodi in nostro generali capitulo die quinto mensis Augusti anno ab incarnato Christo Iesu domino nostro millesimo quadringentesimo nonagesimo tertio.(e)
Tenor bullarum apostolicarum talis est.
INNOCENTIUS(f) episcopus servus servorum dei ad perpetuam rei memoriam. Dum preclara religionis(g) fratrum hospitalis sancti Ioannis Hierosolimitani merita debita consideratione pensamus et ponderamus, quantum ex eorum ministeriis, solerti cura et diligentia fides catholica, cuius [1v] indefessi propugnatores existunt et cultores, susceperit hactenus et continue suscipiat opportune protectionis defensionem, ad ea multo libenter intendimus, per que status dicte religionis augeri possit et in bono regimine conservari et his, que propterea provide statuta noscuntur, ut ea firmius illibata serventur, nostri adiicimus roboris firmitatem(h).
Sane pro parte dilecti filii nostri Petri sancti Hadriani diaconi cardinalis, qui dicto hospitali ex concessione et dispensatione apostolica in magistrum preesse dignoscitur, et dilectorum filiorum capituli generalis fratrum dicti hospitalis nobis nuper exhibita petitio continebat, quod ipsi provide considerantes, quod statuta dicte religionis cum temporum varietate, tum locorum mutatione, tum ambigui sermonis caligine non satis clarum sensum habebant, et illorum magna pars propterea in dissuetudinem abierat ac lites ob variam sententiam parturiebantur, et eiusdem religionis et personarum eius honori, animarum saluti et conscientiarum paci, exonerationi et tranquillitati, ut forti animo infidelium potentie invalescenti uberius resistere valeant consulere cupientes, matura super hoc in quatuor capitularibus conventionibus eorum deliberatione prehabita, veteribus et novis eiusdem religionis stabilimentis et concordiis, statutis et consuetudinibus, usibus et naturis diligenter examinatis et eorum sententia et sano intellectu persistente, reiectis superfluis, interpretatis obscuris, adiectis necessariis, ea ad clariorem sensum, dilucidum compendiosumque ordinem fideliter reducere curarunt. Quare pro parte cardinalis et capituli predictorum nobis fuit humiliter supplicatum, ut eisdem stabilimentis, concordiis, statutis et consuetudinibus, usibus et naturis pro eorum subsistentia firmiori robur nostre confirmationis adiicere aliasque eis super his opportune providere [2r] de benignitate apostolica dignaremur.
Nos igitur, qui ad commoda et profectum salutarem dicte religionis operosa meditatione sumus intenti, stabilimenta, concordias, statuta, consuetudines ac usus et naturas huiusmodi in unum volumen redacta per venerabiles fratres nostros Rodericum(i) Portuensem et Georgium(j) Albanensem episcopos et dilectos filios Ardicinum(k) sanctorum Ioannis et Pauli et Antonium(l) sancte Anastasie tituli presbyteros cardinales inspici, rimari et examinari fecimus, habita de illis eorumque continentia relatione fideli illa omnia et singula, quorum tenores de verbo ad verbum presentibus inseri fecimus, auctoritate apostolica presentium tenore approbamus et confirmamus, ac presentis scripti patrocinio communimus, supplemusque omnes et singulos defectus, si qui forsitan intervenerunt in eisdem eaque volumus et mandamus in posterum inviolabiliter observari. Decernentes magistrum et fratres religionis predicte nunc et pro tempore existentes ad eorum dumtaxat ex institutis regularibus, stabilimentis, statutis, consuetudinibus, usibus et naturis, que hactenus viguerunt in dicto hospitali observationem teneri et obligari, que in hac nova eorum moderatione et ordinatione continentur et non aliorum, que utpote inutilia et superflua aut alias inobservabilia tenta fuerunt, etiam si in eorum receptione in(m) fratres ad illorum observationem promissionem iuramento et voto se astrinxissent. Non obstantibus premissis constitutionibus et ordinationibus apostolicis ceterisque contrariis quibuscumque.
Tenor vero sic de novo ordinatorum statutorum, stabilimentorum, concordiarum, usuum, consuetudinum de verbo ad verbum sequitur et est talis: In nomine domini nostri Iesu Christi, ut infra in latina lingua. Post autem in fine litterarum apostolicarum sequitur:
Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre approbationis, confirmationis, communitionis, suppressionis, voluntatis et constitutionis infringere vel ei ausu teme-[2v]rario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum.
Datum Rome apud sanctum Petrum anno incarnationis dominice Mcccclxxxxii quarto nonas Iulii. Pontificatus nostri anno octavo.
Sic signat(n). P[aulus] Tuba, Al[oisus] de Mafeis cl[ericus], [Fabritius de] Maii[s] pro Io(o)[hannibaptista oder -petro de] Buff[alinis], A[ntonius] de Sancto Severino pro Ia[cobo] de Parma, L[ucidus] de Sinibaldis, A[ccurtius] de Petra pro [Paris] Pinello, fo[lio] v[erso] residuum pro scriptore G[uillermo] Lamberti F[ranciscus] de Comitibus, Ia[cobus] Volateranus soll[ici]t[ator], F[ranciscus] de Comitibus expos[uit] d[enarii] cxx.
Registrata in scriptoria apostolica Ariminensis(p).
(b) Empty space for F-initial.
(c) In Paris [1493] follows: verum quia variis vernaculis linguis commilitones nostri progenitalis soli more utuntur nec latine familiares existunt, verum milicie pro Christi nomine sancto exercicio intenti sunt, necessum fuit volumen stabilimentorum lingua latina editum in vernaculam linguam vertere, in quorum interpretatione nil dissonum, varium et mutatum existit sed ex originalibus apostolicis litteris vera persistente sententia sumptum et collationatum. [Bull with the same date as in the Latin version]
(d) In Paris [1493] follows in gallicanam linguam versum.
(e) Ulm 1496 with woodcut and text Innocentius papa octavus stabilimenta laudat probatque.
(f) Empty space for I-initial.
(g) Here and in the following until fol. 20r as in Venice 1495 and Ulm 1496, instead Ms. relligionis
(h) Venice 1495 firmitate.
(i) Roderic de Lanzol-Borja, cf, Hierarchia catholica medii aevi, ed. K. Eubel, 2, Münster 1914, p. 60.
(j) Giorgio Costa, ibid., p. 59.
(k) Ardicino della Porta, ibid., p. 63.
(l) Antoniotto Pallavicini, ibid., p. 61
(m) Venice 1495, Ulm 1496, Salamanca 1534, missing in Ms.
(n) Names of the chancery staff according to W. von Hofmann, Forschungen zur Geschichte der kurialen Behörde, 2 Bde., Rome 1914; T. Frenz, Die Kanzlei der Päpste der Hochrenaissance (1471-1527), Tübingen 1986.
(o) Venice 1495, Ulm 1496, Salamanca 1534, missing in Ms.
(p) Ulm 1496 with woodcut and text Magister una cum sedecim generalibus capituli.