1362.11.08.

1362 November 08. [Avignon].
Regest: Papst Urban V. an den Bischof von Osnabrück und die Dekane in Lübeck und zu S. Blasius in Braunschweig: gewährt unter Berufung auf die Willensäußerung seines Vorgängers, Innozenz VI., den Hamburger Kaufleuten besonderen rechtlichen Schutz gegen Strandraub.
Überlieferung: B = Archivio Segreto Vaticano, Città del Vaticano, Reg. Aven. 155, fol. 342 C = StAHH, Threse T 1b. - Beschreibung: B ist Registereintrag, rechtlich vorrangige und bessere Überlieferung; C ist Subdelegationsurkunde von 1364, schlechtere Überlieferung.
Edition: Jürgen Reetz, Der den Hamburgern im Jahre 1362 gewährte päpstliche Rechtsschutz gegen Strandraub, in: ZHG 55 (1969), S. 139-161, hier S. 152-155 [danach hier]; HansUB IV, Nr. 61, S. 30-32, nach: Jacob Schuback, Commentarius de iure littoris, 1751, S. 284-287.

(16) Urbanus episcopus servus servorum Dei venerabili fratri episcopo (a) Osnaburgensi et dilectis filiis Lubicensis ac sancti Blasii in Brunswic Hildesemensis diocesis ecclesiarum decanis salutem et apostolicam benedictionem.

Rationi congruit et convenit honestati, ut ea, que de Romani pontificis gratia processerunt, licet eius superveniente obitu littere apostolice super illis confecte non fuerint, suum consequantur effectum. Olim siquidem pro parte dilectorum filiorum prepositi, decani et capituli ecclesie necnon proconsulum, consulum et universitatis opidi Hamburgensis Bremensis diocesis exposito felicis recordationis Innocentio pape VI predecessori nostro, quod ad dictum opidum, quod prope quendam portum maris oceani et iuxta flumen Albie ibi prope in mare defluens situatum existebat, prout existit, multi mercatores nationum et partium diversarum cum diversis mercimoniis per mare et per terram confluebant et exinde ad partes alias et de aliis partibus ad prefatum opidum devehebant et devehi faciebant mercaturas quodque mare predictum bis ibidem die qualibet naturali fluit et defluit dictumque flumen refluere faciebat, propter quod multe naves interdum ob huiusmodi maris refluxum tam in maris litore quam in ipsius fluminis alveo in sicco remanebant et quandoque etiam propter venti valitudinem vel defectum in ipso flumine moram faciebant maris fluxum vel refluxum huiusmodi expectando et nonnunquam etiam navigantes et navigia ibidem tam in mari quam in ipso flumine naufragium et alia impedimenta et pericula incurrebant, quodque frequenter advocati, officiales, procuratores, administratores seu gestores negotiorum tam prelatorum ecclesiasticorum quam aliorum dominorum dominium temporale optinentium in locis et partibus ibidem vicinis et nonnulli alii iniquitatis filii non solum huiusmodi naufragium passos aut ad terram seu litus cum eorum navigiis expulsos et alios etiam in dicto flumine taliter impeditos seu pericula patientes necnon illos, qui, dum merces eorum, pro quibus in locis debitis tolonea(b) et pedagia consueta persolvebant, ad portum et opidum predicta per terram vel pontes seu aquas deferebant seu ducebant aut reducebant, propter debilitatem pontium aut casu fortuito in aquam cum ipsis mercibus labebantur, quibus omnibus compati et auxilio esse debebant, et nonnunquam etiam illos, qui per vicinum ibi mare et flumen predicta cum eorum mercibus sine impedimentis huiusmodi navigabant, in ipsis mercibus et aliis eorum rebus et bonis necnon fractis et non fractis navigiis spoliare et depredari et in suis negotiationibus impedire ac perturbare et inderdum eos capere, arrestare et detinere et quandoque etiam, quod inhumanius est, vulnerare et interdum occidere eorumque huiusmodi merces, res, bona et navigia rapere et occupare ac rapta et occupata nequiter exportare et detinere multaque alia eis dampna et iniurias irrogare ceco avaritie et cupiditatis impulsu contra divine et humane legis precepta et canonicas sanctiones presumpserant et etiam presumebant in animarum suarum periculum, publice utilitatis et exponentium etiam predictorum maximum preiudicium et gravamen, ac pro parte prepositi, decani et capituli ac proconsulum, consulum et universitatis predictorum dicto predecessori humiliter supplicato, ut providere super hiis de benignitate apostolica misericorditer dignaretur,

idem predecessor huiusmodi supplicationibus inclinatus voluit et concessit, videlicet VII idus Novembris pontificatus sui anno nono, dari aliquibus in mandatis, ut auctoritate sua generaliter monerent omnes et singulos tam clericos quam laicos partium earundem, cuiuscunque preeminentie, dignitatis, status, ordinis vel condicionis existerent, etiam si pontificali vel alia quavis dignitate fulgerent, quod ab huiusmodi excessibus penitus abstinerent, ac illos, quos summarie et de plano sine strepitu et figura iudicii reperirent talia perpetrasse, fecisse seu commisisse vel ex tunc perpetrare, facere seu committere vel ea fieri, perpetrari vel committi mandasse (c) aut eorum nomine vel mandato perpetrata, commissa vel facta rata habuisse, ut dampna vel iniurias huiusmodi passis satisfacere[nt] (d) competenter, eadem auctoritate per censuram ecclesiasticam et alias spirituales et temporales penas appellatione cessante previa ratione compellerent, invocato ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii secularis;

non obstantibus felicis recordationis Bonifacii pape VIII predecessoris nostri, in quibus cavetur, ne aliquis extra suam civitatem vel diocesim nisi in certis exceptis casibus et in illis ultra unam dietam a fine sue diocesis ad iudicium evocetur seu quod iudices a sede deputati predicta extra civitatem et diocesim, in quibus deputati forent, contra quoscunque procedere sive alii vel aliis vices suas committere aut aliquos ultra unam dietam a fine diocesis eorundem trahere non presumant, quam aliis quibuscunque constitutionibus a predecessoribus nostris Romanis pontificibus tam de iudicibus delegatis quam personis ultra certum numerum ad iudicium non vocandis aut aliis editis, que ipsorum iudicum possent in hac parte iurisdictioni aut potestati eiusque libero exercitio quomodolibet obviare, seu si aliquibus, cuiuscunque dignitatis, status, ordinis vel condicionis existerent, etiam si pontificali vel alia quavis dignitate prefulgerent, communiter vel divisim a prefata foret sede indultum, quod excommunicari, suspendi vel interdici seu extra vel ultra certa loca ad iudicium evocari non possent per litteras apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi et eorum personis et locis, ordinibus et nominibus propriis mentionem, et qualibet alia dicte sedis indulgentia generali vel speciali, cuiuscunque tenoris existeret(e), per quam ipsius predecessoris litteris, si super hiis confecte fuissent, non expressam vel totaliter non insertam iurisdictionis ipsorum iudicum explicatio in ea parte valeret quomodolibet impediri et de qua cuiusque toto tenore de verbo ad verbum in ipsis litteris habenda foret mentio specialis.

Verum ne pro eo, quod ipsius predecessoris superveniente obitu littere apostolice super hiis confecte non fuerunt, voluntas et concessio supradicte frustrentur effectu, nos, qui(f) excessus huiusmodi, qui in divine maiestatis displicentiam et proximorum lesionem inhumaniter committuntur, plurimum detestamur, volentes et auctoritate apostolica decernentes, quod premisse voluntas et concessio predecessoris eiusdem perinde consequantur effectum, ac si super eis sub ipsius diei dat(a) littere apostolice confecte fuissent, prout superius enarratur, quodque presentes littere ad probandum plene voluntatem et concessionem predictas ubique sufficiant nec ad id probationis alterius adminiculum requiratur, discretioni vestre per apostolica scripta mandamus,

quatinus vos vel duo aut unus vestrum in huiusmodi monitionum et compulsionum negotiis iuxta predictas voluntatem et concessionem predecessoris eiusdem auctoritate apostolica procedatis in omnibus et per omnia, prout superius enarrantur, invocato ad hoc, si opus fuerit, ut premittitur, auxilio brachii secularis, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo; non obstantibus omnibus supradicits.

Nostre tamen intentionis existit, prout eiusdem predecessoris fuit, quod mandatum huiusmodi post decennium a dicta die VII idus Novembris computandum nullius existat roboris vel momenti. Datum Avinione, VI idus Novembris, pontificatus nostri anno primo.

___________________________________________

(a) Davor, jedoch nicht vor den folgenden Amtsbezeichnungen, die sogenannten Referenzpunkte. In der Ausfertigung waren sie vermutlich wie 1371 öfter gesetzt.
(b) Die erste Silbe ist 1364 und später in der üblicheren Weise mit -e- , 1386 wie in der Supplik (in 15) mit -eo- geschrieben.
(c) Danach sinnlos, nur im Register: iudicidus .
(d) Ergänzt gemäß 1371.
(e) So Schuback, 1364, 1371, während im Register (und wieder 1373): existerent.
(f) So Schuback und 1371, während im Register que (an nos angehängt); 1364: Loch im Pergament.



erste Anlage 13.06.2002 Annika Souhr, Jürgen Sarnowsky / letzte Bearbeitung 22.12.2008 /
Bearbeitungsstand: erste Transkription, nicht mit dem Original kollationiert / für Rückfragen:
Juergen.Sarnowsky@uni-hamburg.de (Jürgen Sarnowsky)

zurück zur Regestenliste für 1362