PrUB, DH 377

1433 Juni 15. Marienburg.

{Regest}
Die Gesandten des Baseler Konzils, Bischof Delphinus von Parma, der lombardische Caremeliterprovinzial Ieronimus und Doktor Anthonius de Bernuciis, bekennen, dass sie sich vergeblich beim polnischen König um einen dauerhaften Frieden mit dem Hochmeister und dem Deutschen Orden bemüht haben.

{Überlieferung}
A = Geheimes Staatsarchiv PK, XX. HA Hist. StA Königsberg, Urkunden, Schiebl. 109, Nr. 71

{Drucklegungen}
---

{Diplomatische Erörterung des Stücks}
Ausf., Perg.; Ausstellersiegel angeh.; gestr. Betreff (von Hand des 15. Jhs.) Protestacio legatos episcopi Parmensis et Antonii de Bernuciis etc. super tractatibus pacis in Thorun et prope factis anno M^o CCCC^o tricesimo tercio circa festum pasche, darunter CY; Betreff (von Hand des 18. Jhs.) Acta et processus consilii Basiliensis inter regem Polonie ad tractandum pacem missorum et magistrum, darunter Revisionsverm. Revisum 1730; Verm. A[nn]o 1433; Altsign. N^o 165, Pruss. N^o 65, N^o 165 und 86 und (in russisch) Warschauer Hauptarchiv, Alte Akten, Saal IV, Schrank 1, Fach 1, Nr. 98.

Nos Delphinus dei gratia ecclesie Parmensis episcopus⁽¹⁾ , frater Ieronimus in sacra pagina magister et provintialis Lombardie ordinis Carmelitarum⁽²⁾ et Anthonius de Bernuciis decretorum doctor⁽³⁾ ac illustris principis domini ducis Subaudie [!]⁽⁴⁾ consiliarius sacro sancti Basiliensis consilii legati universis et singulis presentes inspecturis salutem in domino sempiternam. Ad perpetuam rei memoriam notum facimus, qualiter nos a sacro sancto concilio Basiliensi legati pro pace componenda inter serenissi[mu]m dominum Wladislaum regem Polonie⁽⁵⁾ et ipsum regnum ex una et reverendissimum ac magnificum dominum Paulum de Rusdorff ordinis beate Marie Theotonicorum Ier(uso)limitani magistrum generalem⁽⁶⁾ et ipsum ordinem ex altera partibus. Primo convenimus ipsum serenissi[mu]m dominum regem in Sandomaria⁽⁷⁾ regni predicti et ipsum ac magnificos dominos consiliarios et barones, qui pro tunc regie maiestati astabant, pro parte dicti sacro sancti consilii - quantum cum deo potuimus - ad huiusmodi pacem hortati fuimus. Nobisque post multos tractatus cum serenitate sua, consiliariis et baronibus suis habitos resonsum fuit ipsum s[erenissimum] dominum regem contentari ob reverenciam dicti sacro sancti consilii prope et regno suo cum prefato domino magistro et eius ordine pacem bonam, firmam, iustam et honestam inire velle. Cum quo responso devenimus ad partes Pruszie⁽⁸⁾ stituri de voluntate prefati domini magistri, quem convenimus in Marienburg⁽⁹⁾ ordinis predicti. Ipsumque ac dominos preceptores et consiliarios, qui protunc cum eo erant, debita oratione ad huiusmodi pacem hortati fuimus. A quo post multos tractatus simile responsum responso regis habuimus et ulterius ad requisticionem nostram fuit contentus. Idem dominus magister per oratores suos subire tractatus et practicas huiusmodi pacis in uno castro sito super ripa fluminis Wiszle⁽¹⁰⁾ ad ipsum ordinem spectante cum oratoribus prefati domini regis conveniendis in quodam castro ipsius domini regis sito exopposito. Et ultra dictum fluminem nosque transire deberemus ad alterutram parcium huiusmodi tractatus et practicas in medium deducentes necnon firmare treugas prope ordine et adherentibus et confederatis suis cum prefato domino rege et adherentibus suis huiusmodi tractatibus durantibus. Cum hac autem conclusione reversi sumus ad prefatum dominum regem, quem comperimus in Costin⁽¹¹⁾ dicti regni. Et premissa ei explicare curavimus, quibus secundo loco responsum fuit serenissimum dominum regem viam huiusmodi tractatuum et practicarum amplecti velle. Pro quibus iniendis suos oratores numero sex destinaret ad opidum Brische seu Raczans⁽¹²⁾ regni sui totidem oratoribus^(a) prefati domini magistri convenientibus in Thorun⁽¹³⁾ dicti ordinis ex opposito treugas vero firmare volebat usque ad festum sancti Iohannis baptiste⁽¹⁴⁾ tantum et sub certa forma nobis tunc data. Et hoc responso expediti devenimus in Thorun predictum, ubi certis dominis preceptoribus et consiliariis, quos contemplacione nostra prefatus dominus magister miserat relationem nostram audituros premissa a prefato^(b) domino rege reportata exposuimus. Qui post intervallum dierum nobis responderunt tractatus et numerum personarum et loca tractatuum sibi placere, sed formam treugarum nobis a domino rege datam, non quia non includebat adherentes et confederatos ordinis. Firmato autem die cum eis conveniendorum oratorum parcium ad premissa loca significavimus per litteras nostras prefato domino regi. Et sic inconfectis treugis statuta die oratores parcium numero sex ab utraque parte ad loca antedicta convenerunt. Adveniente itaque die convencionis transivimus ad Raczans predictum, ubi constituti erant oratores prefati domini regis, quos per cunctati fuimus, quid tractare et que capetula [!] dare vellent pro huiusmodi pace componenda. Ipsi vero nobis duo capetula dederunt, primum, quod prefatus dominus magister et ordo deberent ipsi domino regi dare terras infrascriptas, videlicet Culmensem⁽¹⁵⁾, Pomeranie⁽¹⁶⁾, Michlouiensem⁽¹⁷⁾, castrum Neszaw⁽¹⁸⁾, Lubicz⁽¹⁹⁾ et medietatem fluminis Wiszle a Thorun usque ad mare, quas dicebant ad dominum regem et regnum spectare, secundum, quod traderent eidem domino regi quadringentas mille marcas bonas pro restauracione dampnorum, que dicebant iniuste et indebite ac tempore pacis ultimo inter ipsos conposite illata ipsi domino regi et regno per prefatum dominum magistrum et ordinem - que capetula reportavimus - oratoribus prefati domini magistri in Thorun predicto constitutis. Qui resopnderunt premissa facere nolle nec debere, quoniam terre premisse et flumen predictum pleno iure et a prima vocacione dicti ordinis spectabant ad dictum ordinem, et per ipsum possessa fuere^(c) privilegiis papalibus, imperialibus et aliis iustis titulis per tantum tempus cuius inicii memoria non erat in contrarium. Et si super ipsis in ius vocarentur, parati essent respondere. Dampna si qua vero data fuerunt, iuste et debite ac in vim defensionis dicti ordinis et ipso domino rege contra pacem agente illata erant. Preterea dicebant, quod idem dominus rex cum magno exercitu et auxilio paganorum ter invaserat terras ordinis, in quibus incendia, derobaciones et infirmita dampna dederat et quod pro bono pacis per nos componende contenti erant de huiusmodi dampnis mutuam fieri conpensacioem. Ad que oratoribus dicti domini regis per nos delata replicatum fuit per eos hanc compensacionem fieri non debere, quoniam dampna, que dicebantur illata per dominum regem in terris ordinis fuerant iuste lata. Preterea fuerunt per pacem ultimo subsecutam sopita, sed dampna data per ordinem in terris regni fuerunt post pacem facta. Ideo refici debebant per ordinem. Hiis et aliis hinc inde dictis procuravimus omni studio et ingenio ambas partes ad mutuam dietam et collocutionem incerto loco communi sub salvis conductibus inducere, ut melius invicem premissa et alia tractantes ad pacem convenirent. Quam dictam oratores ipsi prefati domini regis contenti fuerunt servare. In quadam insula posita in medio dicti fluminis Wiszle nobis per eos nominata cum determinata die ibidem conveniendi, quod retulimus oratoribus prefati domini magistri. Qui utique dictam ipsam acceptaverunt, sed locum nominatum non dicentes insulam illam non esse communem ymmo constitutam ab utraque ripa dicti fluminis in territorio domini regis magnam nemorosam valde. In qua latere possent multi homines et similiter sub utraque ripa dicti fluminis, que eciam nemorose sunt. Et quod transirent intra territorium domini regis per tria miliaria Ytalica⁽²⁰⁾ et ultra ex quibus causis aliisque quam pluribus. Et attentis capitalibus et antiquis odiis ac offensionibus sepe numero inter eos mutuo vigentibus et illatis non auderent ad insulam illam accedere nec ibi se constituere sine periculo mortis eciam cum litteris salvi conductus aliam insulam in dicto fluminem utraque parti communem et non suspectam - prout dicebant - nobis nominando pro dicta celebranda quam oratoribus dicti regis acceptare nolentibus. Adeo hortati fuimus oratores dicti domini magistri, quod precibus nostris devicti contenti fuerunt, ne pro eis pax remanet, ad insulam nominatam per oratores domini regis sitam intra regnum - ut superius - transire. Dummodo oratores ipsi ultra litteras salvi conductus in nostris iurarent manibus, quod nulla fraus neque decepcio in huiusmodi interveniebat ex parte domini regis nec ipsorum oratorum seu aliorum de regno ipsis eciam sic iurantibus ex parte domini magistri et ordinis. Sed ecce adveniente die huiusmodi diete et oratoribus domini regis se constituentibus super ripa fluminis predicti ex opposito dicte insule convencionis et oratoribus domini magistri ibi prope ad medium miliare Theotunicum⁽²¹⁾, ut ad insulam convencionis transirent, prefatis itaque oratoribus domini regis recusantibus iurare, ut premissum est, quia dicebant non esse consuetudinis ipsorum in talibus iuramenta prestare. Et factis certis avisamentis oratoribus domini magistri ab aliquibus confidentibus suis de regno predicto, ut nequaquam ad dictam insulam se conferrent, si mori vel captivari nolebant visis eciam aliquibus personis super altera ripa fluminis predicti domini regis spectante cum armis - prout dicebant oratores ipsi - in dictam insulam se recipere timuerunt. Volebant nichilominus duo ex ipsis se transferre ad oratores predictos domini regis collaturi cum ipsis de modo pacis et de causis, quibus timebant, ire ad dictam insulam. Sed quidam religiosus de Praga⁽²²⁾, cui oratores domini regis litteras salvi conductus ipsius domini regis affidaverant, oratoribus ipsis domini magistri dimittere noluit. Et sic inperfecta dicta ambe partes reverse sunt videlicet oratores domini regis ad Raczans et domini magistri ad Thorun. Hiis tamen non obstantibus tractavimus iterato cum oratoribus domini magistri in Thorun de alia dieta fienda, qui nobis tria loca communia et secura utrique parti preposuerunt pro huiusmodi dieta et, si ab oratoribus domini regis non acceptarentur vel aliquid ipsorum adhuc contenti erant, quod per medium nostri huiusmodi pax pertractaretur. Que scripsimus ex Thorun predicto reverendo in Christo patri et domino Iohanni episcopo Vvladislauiensi⁽²³⁾ cancellario domini regis et regni predicti et uni de oratoribus deputatis per dominum regem ad predictum castrum Raczans, ut ea cum cooratoribus suis communicaret et nobis rescriberet. Qui rescripsit nobis nullam tamen faciens mencionem de dieta in aliquo premissorum locorum per oratores ordinis oblatorum, qu(od) contentus erat certos convocare cooratores suos, qui iam recesserant vel alios, qui potestatem haberent, ad tractandum et concludendum huiusmodi pacem per medium nostri. Dumodo eidem rescriberemus, in quem finem eos convocare deberet. Cui rescripsimus, quod disposueramus accedere ad prefatum dominum magistrum constitutum in Marienburg cum oratoribus suis stituri de eius finali intencione. Responsum nostrum exspectant, qu(od) se facturum re stupsit. Venimus igitur ad prefatum dominum magistrum cum dictis oratoribus et convocatis aliis dominis preceptoribus curavimus ab eo finalem habere conclusionem. Qui post multos tractatus nobiscum conclusit, quod summe oportabat habere bonam, firmam ac iustam pacem cum prefato domino rege. Dummodo talibus caucionibus et obligacionibus firmaretur, quod de cetero violari non posset per ipsum dominum regem - sicud asserebat - ipsum retroactis temporibus pluries fecisse affirmans hoc esse notorium. Item, quod hereticos Bohemos⁽²⁴⁾, cum quibus dicebat ipsum dominum regem conferationem traxisse ad destructionem ordinis sui et tocius Alamanie⁽²⁵⁾ et quos iam nobis pacem tractantibus per regnum ad terras ordinis invadendas introduxerat, demitteret de regno suo dictam confederacionem. Item, quod illustrissimum magnum ducem Littvvanie Svvidergal⁽²⁶⁾ ordini confederatum et germanum prefati domini regis opera et brachio ipsius^(d) domini regis in odium dicti ordinis et stantibus treugis de ducatu suo expulsum et exspoliatum - ut dicebat - restitueret, vel saltem ipsum non impediret, quominus ducatum suum recuperaret. Item, quod non inquietaret dictum ordinem super terris premissis, quoniam pleno iure ad ipsum ordinem spectabant, ut supradictum est, et privilegia ac iura, que super ipsis terris ordo habebat, nobis ostendit, sed ipsas terras ordini pacifice - sicud iuris est - dimitteret, quia ordo nullas terras regni ab ipso rege petit nec optat. Item, quod quantitates marcarum dare nolebat nec debebat, quia, si que dampna data erant in regno per ordinem, racionibus suprascriptis illata erant iuste, ut dictum est. Peterea dixit, quod volebat per ipsum dominum regem ordini refici dampna, que sepe numero in terris ordinis contra federa pacis dederat et pecuniarum quantitates per ipsum dominum extortas ab ipso ordine, dum hostiliter cum magno exercitu in terris ordinis staret, si debuit tunc cum ipso ordine pacem subire, quia pacem ipsam non dervaverat prout notorium fore dicebat. Sed nichilominus contemplacione dicti sacri concilii et pro bono pacis nobis dixit, quod contentus erat premissorum dampnorum et pecuniarum restitucionem omittere rege volente pacem bonam, stabilitam cum ipso ordine inire et premissa adimplere sine peticione dictarum terrarum et marcarum, que omnia sic pro conclusione nobis data. Scripsimus prefato domino episcopo et cancellario rogando paternitatem suam, quod, si prefato domino regi huiusmodi conclusio placeret velletque per nos pacem talem firmari, id libenti animo ageremus et ad ipsum transiremus. Super quo nobis presto responderet, si vero non placeret considerantes nil ulterius in pace ipsa per nos fieri posse et in partibus istis, tempus et substanciam terere intendebamus ad sacrum concilium redire. Si igitur sua serenitas aliquid nobis demandare vellet, parati eramus obedire hortantes nichilominus per ipsas litteras serenitatem suam mittere prelatos et oratores regni sui ad sacrum concilium, uti disposuerat et nobis promiserat; certificantes prefatum dominum episcopum, quod per tempus conpetens - que verisimiliter - dari nobis posset responsum. Ab eo super premissis expectaremus, quod utique per decem dies expectavimus, quo non dato, et reputantes taciturnitatem pro negata responsione (proch)dolor pace inconfecta. Iter ad sacrum concilium in nomine domini cepimus. Super quibus omnibus et singulis prefatus magister litteras testimoniales a nobis sibi dari et concedi summa cum instancia postulavit. Nos igitur Delphinus episcopus, frater Ieronimus et Anthonius legati supradicti volentes, ut debemus, rei geste, testimonium veritatis perhibere. In fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum presentes litteras seu presens publicum instrumentum exinde fieri et per notarium publicum scribamque infrascriptum subscribi et publicari nostrorumque sigillorum appensione fecimus communiri. Datum in castro Marienburg prenotati ordinis Pomezaniensis⁽²⁷⁾ diocesis sub anno a nativitate domini millesimo quadringentesimo tricesimo tercio indictione undecima pontificatus sanctissimi in Christo patris ac domini nostri domini Eugenii pape quarti⁽²⁸⁾ anno tercio die vero quindecima mensis iunii hora vesporum vel quasi in maiori estuarie castri predicti presentibus ibidem validis ac nobilibus viris Bartusch de Grabin⁽²⁹⁾ et Caspar Petirkaw⁽³⁰⁾ laicis Pomezanienis et Culmensis diocesis testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.

Ego Donus Pinus de Vrsys de Parma⁽³¹⁾ publicus imperiali auctoritate notarius^(e) et prefatorum^(f) scriba, quia predictis requisitioni et litterarum testimonialium concessioni una cum suprascriptis testibus presens fui et audivi ipsas litteras testimoniales et omnia et singula in eis contenta de mandato dominorum prefatorum^(f) legatorum publicavi et ipsis in publicam formam me alias occupato per alium reddactis me propria manu rogatus subscripsi sigillumque meum consuetum in fidem et testimonium omnium premissorum opposui etc.

Textkritische Anmerkungen

(a)    Aus oratores korr.

(b)    apresato in Vorl.

(c)    suere in Vorl.

(d)    Teilweiser Schriftverlust durch Loch in Vorl.

(e)    noctarius in Vorl.

(f)    prefactorum in Vorl.

Inhaltliche Anmerkungen

(1)    Delphinus Angeli de Pergula, Bischof von Parma (1425-1463).

(2)    Ieronimus, Lesemeister und lombardischer Carmeliterprovinzial (1433).

(3)    Anthonius de Bernuciis, Doktor des Kirchenrechts (1433).

(4)    Gemeint ist Herzog Amadeus VIII. von Savoyen (1391-1440), der spätere Gegenpapst Felix V. (1439-1449).

(5)    Wladislaw II. Jagiello, König von Polen (1386 - 1434).

(6)    Paul von Rusdorf, Hocmeister des Deutschen Ordens (1422-1441).

(7)    Sandomir, nö Krakau.

(8)    Preußen.

(9)    Marienburg a. d. Nogat.

(10)   Weichsel.

(11)    Wohl Koscian/Kosten, sw Posen.

(12)    Raciaz/Racianz/Brische, w Thorn.

(13)    Thorn.

(14)    1433 Juni 24.

(15)    Kulmerland.

(16)    Gemeint ist Pommerellen.

(17)    Michelau, preußische Landschaft ö des Kulmerlandes.

(18)    Nessau, Burg am Westufer der Weichsel gegenüber Thorn.

(19)    Lubitsch/Leibitsch, befestigte Mühle am Unterlauf der Drewenz.

(20)    Italienische Meilen (rund 1820 m/Meile).

(21)    Deutsche Meile (2220 m/Meile).

(22)    Prag in Böhmen oder Praga ö Warschau.

(23)    Bischof Johann Schaffranietz von Leslau (1428-1433), polnischer Kronkanzler.

(24)    Gemeint sind die Hussiten.

(25)    Deutschland.

(26)    Swidrigal alias Boleslaus, Großfürst von Litauen (+ 1452).

(27)    Diözese Pomesanien.

(28)    Papst Eugen IV. (1431-1439/1447).

(29)    Bartusch de Grabin, Adliger aus der Diözese Pomesanien (1433).

(30)    Caspar Petirkaw, Adliger aus der Diözese Kulm (1433).

(31)    Donus Pinus de Vrsys de Parma, öffentlicher Notar (1433).

Zitieren dieser Edition: (1) virtuell: URL (http://www.spaetmittelalter.uni-hamburg.de/Urkundenbuch/pub/dh/dh377.htm) und Datum der Einsichtnahme; (2) im Druck: PrUB, DH 377 (1433 Juni 15. Marienburg)
Bearbeitungsstand: Text eingegeben (D. Heckmann, 09.7.2009) Datum überprüft () - Text mit PrUB oder sonst Druck kollationiert () - Text mit Or. kollationiert () äußere Merkmale beschrieben ()

Datum der Erstanlage: Montag, 9. Juli 2009 Letzte Änderung: 9. Juli 2009 von Dieter Heckmann

Zurück zur Hamburger Homepage / zurück zur Regestenliste für 1433.