Rolf Sprandel (Bearb.), Quellen zur Hanse-Geschichte (Ausgewählte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters, 36), Darmstadt 1982, S. 132-35.

Die Auseinandersetzung der Hanse mit König Waldemar von Dänemark1  - 1360-1370
(Edition: Chroniken der deutschen Städte, Bd. 19 = Die Chroniken der niedersächsischen Städte, Bd. 1: Lübeck, l, Leipzig 1884, S. 529-541.)


701. In deme jare Cristi 1360 do besammelde konink Woldemer van Denemarken een grot heer, unde sprak, he wolde se bringhen, dar goldes unde sulvers ghenoch were, dar de swine eten ute den sulveren trogen. Unde vurde se in Gotlande, unde makede dar vele riddere up deme lande, unde sloch alto vele Volkes dar neder, wente de bannen weren ungewapent unde strides unbewonen. He toch vort vor de stad to Wisbü; se togen em enjeghen ute der stad, unde gheven sik an des koninghes hulde, wente se seghen wol, dat dar nyn wederkivent was. Aldus krech he dat land, unde nam van den borgheren der stad grote bescattinghe an gholde unde an sulver, unde toch sinen wech2.
702. Na der tiid do wart hertoghe Albert van Mekelenborch konink to Sweden. He wart over ghevüret unde untfanghen in groter ere van ridderen unde van knapen. Ok wart em grot wederstald ghedan; dar quam he al dore3. Van des weghen wart koning Magnus van Sweden ghevanghen unde gheworpen an enen torn, dar he na ut quam unde seghelde in Norwegen; in deme weghe vorgink he up deme mere4.
In deme sulven jare do wan hertoghe Erik to Sassen, here to Louenborch, de stad to Plawe in sunte Bartholomeus dage5. Dar na deghedinghede de konink van Denemarken Woldemer twisschen hertogen Alberte van Mekelenborch unde hertoghen Eriken van Sassen vorbenomet, dat hertoge Erik scholde deme van Mekelenborch Plawe antworden, unde de van Mekelenborch scholde eme Godebuz6 weder antwerden; dat scholde he beholden so langhe, dat he eme Boytzeneborch6 antwerde. De hertoghe van Sassen antwerde Plawe van sik in des van Mekelenborghe hant; men eme en wart der slote nen, wedder Godebuz edder Boytzeneborch; men deme koninghe wart Helsingheboreh dorch desser deghedinghe willen. Aldus wart de gude hertoghe Erik van Sassen bedroghen.
In deme sulven jare wan hertoge Erik van Sassen enen stryd up deme Yellande (?) deme van Mekelenborch af, wol anderhalf hundert ridder unde knapen; unde was binnen ver weken dar na, alse he Plawe wunnen hadde.
In deme sulven jare legen de Holsten vor Krumesse7; des hertogen man van Sassen togen tho en, unde venghen en wol 70 ghewapnet af; dit schach bi den Seven Bornen.
704. In deme jare Cristi 1361 do starf paves Innocencius; in sine stede wart gekoren paves Urbanus de vifte, de vore was gewesen abbas to Marsilien8. He let grote smaheit dor der hilgen kerken willen; er he wart paves, do wart he ghesand legate to den hern van Meylan; de ghaf em ethen des paves bullen, de he mit sik brochte, unde wisede ene honeliken mit bösen wiven uter stad. Ok oversette he den stol van Avinion to Rome, dar he langhe nicht was ghewesen. He regnerde vül na wol neghen jar. Do he quam wedder to Avinion, dar wart eme vorgheven unde starf dar van, als men secht. In deme sulven jare in palmeavende9 do wart ghevanghen Kynstod, der Lettouwen konink; twe daghe vor sunte Lucas dage10 do vorstal he sik van der Meryenborch unde iep enwech. In deme sulven somer was so grot hette in Prutzen, dat vele kornes vorbrande up deme velde. In deme sulven jare wan hertoghe Wilhelm van Luneborch hertogen Eriken van Sassen af de Ribenborch, den Kercwerder unde de Nyen Ghamme.11 Uppe der Ribenborch plach de olde hertogen Erikes vader sin legher unde sin wesent to hebbende. Do de hertoge van Luneborch totheende quam, do reet he af; he was en ölt krank here. He reet to Nyenborch12 to greven Johanne van der Hoye; de hadde sine dochter; up deme wege störte he mit enen perde also sere, dat he to Nygenborch dot blef; ok leth hertoge Wilhelm en slot büwen up deme Ghammerorde13, Do se van dannen toghen, do toghen se mit den sulven luden toErteneborch14 unde wünnen dat, unde büweden dar en sloth, dat heten se de Vyghenborch.
705. In deme jare Cristi 1362 do beghunde de konink Woldemar den copman to vervolghende; he en belt nicht sinen loven unde de breve, de ghegeven weren deme copmanne uppe de vryget des landes tho Scho­nen, also he dat wol bewisede in der Schoneschen reyse, de dar was an deme jare, wente he stedede, dat schepe wurden berovet, unde let dat under tiden sulven don, unde ander vele misdat, de he bewisede den steden bi der zee; dit was den steden let, also se dat wol na bewiseden.15    
706. In deme winter des sulven jares hadde beleghet greve Clawes van Holsten dat slot Braberg16 in Vüne; dar legen vor twe hundert Holsten. Konink Woldemer van Denemarken wolde dat hüs untsetten, unde toch dar vor wol mit 12 hundert wepener; dar begrepen sik mede Holsten unde slogen erer vele dot. To den lesten wurden se alle ghevanghen, ane de heren, de quemen enwech.
710. In der tiid sende greve Hinrik van Holsten in Norwegen sine suster deme koninghe Haquin to hanttrouwende in dat echte, also dat vore was gedegedinghet.17 In deme wege bestickede se de wint unde dref dat scip in Denemarkes siden; de konink van Denemarken let upholden dat scip, unde venk de juncvrouwen, unde helt se vanghen manighe tiid. Binnen der tiid let de konink werven tusschen konink Haken unde siner dochter echtescap, unde gaf eme sine dochter18. Greve Hinrikes suster wart weder sand to lande, unde dar na nicht langhe beghaf se sik in en kloster.
707. In deme sulven jare bi passchen do weren de godesriddere van Prutzen in Lettouwen, unde wünnen dar en vast slot Kauwenpille (Kowno). Dar venghen se Waydoth, Kenstotten sone, unde slogen dar unde venghen twe dusent heyden.
In deme sulven jare orloghede hertoge Wilhelm van Luneborch mit dem stichte van Bremen. Des stichtes vormunder van Bremen was her Mauritius de deken; he was en here van Oldenborch unde was menlik unde en gud broddegen19. De hertoge van Luneborch bouwede do en slot up de Wummene; dat het de Louwenbrughe20.
In deme jare Cristi 1363 do wolde hertoge Erike van Sassen then in Denemarken to hulpe koning Woldemere; he bebodede de erbaren manne, borghermestere der stat to Lubeke, unde bat se, dat se wolden vorstan unde vorwesen sine herscop unde sine erven alse vormündere, wente he er nemande bet lovede unde se ok nemant bet vorwesen konde. Desse sulven erbaren man, borgermestere unde ratmanne der stad to Lubeke, bewiseden eme hir willen ane unde twiden21 eme, unde deden eme unde sinen erven groten vromen, unde behelden se bi der herscop weder hertogen Albertes willen van Mekelenborch, greven Hinrike, greven Clawese, heren to Holsten, unde al erer hulpere. Des not he der vruntliken handelinge, de he mit den van Lubeke hadde. Dit wart gedeghedinget to Reynevelde22.
708. In deme sulven jare do toghen de koplude unde allerleye volk van allen steden bi der zee in dat rike to Denemarken jeghen koning Woldemer, en unde syn lant to krenckende. Des Volkes der stede was uter maten vele; de van Lubeke hadden to spisende alle dage wol vifteyn hundert volkes. Do dit volk was gekomen up dat land unde ere schepe bleven in deme Nortsunde leyder nicht wol bewaret, do quam de konink geseghelende mit sinen schepen, unde stridde mit den, de se in den schepen weren der zeestede, unde wan den strid. Dar nam he 12 grote hovetkoggen vül spise unde wapene unde menigherleye tuch, dat tome stride horde, unde voer enwech mit den schepen.
En sterne wart gheseen bi der sunnen in deme middage sancti Kyliani23, de bedudede to dessen saken nicht gudes.
709. De strid ward deme koninge alto sür, wente he vorlos mer, den he wan; sin enighe sone, en erve des rikes, wart so sere worpen an deme stride, dat he dar na nicht langhe levede. Dar na wart dat orloghe daghet tusschen den konink unde den steden dre jar.
711. De winter des sulven jares was so kolt, alse ye gedacht was; de kulde warde en verdendel jares. Bynnen der tiid vorghink vele volkes unde quekes van vroste.
712. In deme sulven jare breken de beckere up der Meryenboren in Prutzen in den tresel, unde stelen alto groten schat, unde quemen enwech; sunder en wart gegrepen; deme wart sin recht gedan24.


1 Verfasser ist der Lübecker Franziskaner Detmar.
2 27. Juli 1361
3 1364
4 Die Gefangennahme war am 3. März 1365; nach seiner Freilassung im August 1371 starb Magnus 1374 auf einer Bootsfahrt in Norwegen.
5 1358 (24. August), Flau in Mecklenburg, Kr. Lübz.
6 Gadebusch, westl. Schwerin; Boizenburg a. d. Elbe.
7 Krummesse bei Lübeck.
8 Innonzenz VI. starb am 12. September 1362; Urban V., Abt von St. Viktor in Marseille, wurde am 28. Oktober gewählt.
9 20. März; aus den Annalen von Thorn.
1016. Oktober
11 Riepenburg, Kirchwärder u. Neuengamme b. Hamburg.
12 Nienburg a. d. Weser.
13 Gammerort b. Hamburg.
14 Artlenburg b. Lauenburg a. d. Elbe.
15 August 1361
16 Broby, südwestliches Fünen.
17 29. Juni 1361
18 9. April 1363
19 freigebig
20 Wümme mündet unterhalb Bremens in die Weser. Lauenbrück an der Straße von Bremen nach Hamburg.
21 willfahren
22 Reinfeld b. Lübeck.
23 8. Juli
24 Aus den Annalen von Thorn.