Quellenpaket 16

Bearbeitet von Marie-Luise Doerges


Erwerb von Bergedorf durch Hamburg und Lübeck (1420)

Quelle

Die Herzoge Erich, Albrecht, Magnus, Bernhard und Otto von Sachsen-Lauenburg treten den Städten Lübeck und Hamburg die Schlösser Bergedorf und Riepenburg, den Zoll zu Esslingen und die Hälfte des Sachsenwaldes ab.1420. Aug. 23.

Wy Erik, Albrecht, Magnus, Bernd vnde Otto, brodere, van Godes gnaden hertogen to Sassen, to Engheren vnde to Westfalen etc. Bekennen vor vns vnde alle vnse eruen, als van der slote weghene Bergerdorpe, Rybenborch vnde den tollen to Eyslinge mid der vere, de vns de stede Lubeke vnde Hamborch in openbarer veide afghewunnen vnde inghenomen hebben, beholden scholen in rouweliker were vnde besittinge mid al eren thobehoringen, gheistlik vnde werlik, mid deme haluen wolde ghenant des hertogen wold vnde siner thobehoringe, to brukende mid aller rechticheid nichtes vtghenomen, doch hebbe wy vtghenomen de jacht, de schal vnse bliuen. Ok schole wy vnde willen der stad Lubeke antwerden enen breff mid der stad Lubeke ingesegel vorsegelt, sprekende vppe drehundert mark lubesscher penninge vns tho gheuende, den in vortyden de nyge rad to Lubeke vorsegelt hait. Vnde wy zegghen vnde louen vor vns vnde vnse eruen, dat wy de ergenanten stede Lubeke vnde Hamborch vmme desse vorgenante schicht vnde veide noch vmme de ergernannten slote, tollen vnde vere mid alle eren thobehoringen, alse vorscreuen steid, nummermer mid nenerleye maninge, veide, ansprake, gheistlik noch werlik, anlanghen noch bedeghedingen scholen nene wys, sunder de ergenanten stede scholen de ergenanten slote, tollen vnde vere mid eren thobehoringen, alse vorscreuen steid, nu vnde to ewyghen tyden vredesam besitten vnde beholden, vor vns vnde alle vnse eruen vnghehindert, ane gheverde vnde arghelist. Ok schal desse breff vnschedelik sin den breuen, de wy edder vnse elderen den van Lubeke vnde Harnborch ghegeuen hebben; sunder se scholen alle by kreften vnde vulmechten, vnde ok desse breff in krafft vnde vulmacht bliuen. Ok alle schelinge vnde vnwille, de wy to en ghehat hebben vnde see tho vns bet vppe dessen dach, scholen gharis vornichtet vnde aue wesen. Ok schal in desser richtinge alle veide van vns vnde alle den, de vmme vnsen willen in de veide ghekomen sin mit dessen ergenanten steden Lubeke vnde Hamborch vnde de mid en in de veide ghekomen sin, ghensliken aue vnde vorrichtet sin. Vnde hebben des tho thuge vnde bekantnisse alle vnse ingesegele an dessen breff ghehenget laten, de gheuen is to Parleberge, ria Godis bord verteinhundert jar darna in deme twintigesten jare, an sunte Bartholomei auende des hillighen apostels.


Billwerder Landrecht (um 1400)

Quelle

Das recht und ghesette des Billwerders

Dat recht bedet, dat eyn iewelick schal hoersam wesen sinen ouersten. Darumme bedet de raed van Hamborch oren vndersaten wonaftich in demeBillenwerdere vnde in deme Vthslage tosamende vnde eyneme isliken bisunderen horsam tho wesende deme rade van Hamborch, oren richteren 1) vnde oren vogheden, de se werden settende ofte alrede ghesat hebben. Vnde dat nemant sulfwelder ofte synes sulues richter wesen schal, mer eyn jewelick schal sick an rechte nogen laten, in alsodanem rechte alse hiir nascreuen steid.

2. Wo men de swaren kesen schal. In dat erste, dat de lantlude an deme vorscreuen lande bynnen den achte dagen sunte Peters ad Cathedram alle jar, wanner de voged se darto essched, scholen vorgadderen vp ene stede, woer en de kundiged de voged, bii der bute van veer schillingen, vnde scholen kesen vth eneme ieweliken verndele 2) enen sworen to deme lande, tovorwarende de swarenschop, vnde des en schal sick neen man weren. Were ouer welck de sick des werede, de van sineme verndele darto koren were, den schal de voged dree werue darto eschen, vnd ist, dat he dat denne van staden an nicht annamed, so schal he dat deme vogede beteren mid veer schillingen; vnd de voged schal dessen vnhorsam kundigen deme rade, vnd denne schal de raed desseme vnhorsamen suluen beden, dat he de swarenschop schal annamen, vnde vor den vnhorsam schal he deme rade geuen dre punt penninge.

3. Wo de swaren eeden schölen. Wan de sworen van den lantluden aldus gekoren syn, so scholen de sworen sweren an den hilgen vor deme voghede vnde vor den landluden, dat se dat land vorstaen willen an diken vnde an waterwegen, vredingen vnde koerwater, vnde in al deme dat der swarenschop tobehoret, vnde dat ze rechte schouwinghe darvp doen willen, deme riken alse deine armen, noch dorch den leuen doen, noch dorch den leden laten; dat en God so helpe vnde syne billigen.

1) "Unter den Richtern sind die, später Landherren benannten, Rathsdelegirten gemeint, welche sich schon seit dem Jahre 1430 für diesen Landdistrict, unter dem Namen Vorweser, Vorständer nachweisen lassen. S. Urkunde angef. bei Pfeffinger, Braunschw. Lüneb. Histoiie, Tb.I. S. 353". Vgl. J.M. Lappenberg, Die ältesten Stadt- Schiff- und Landrechte Hamburgs, Hamburg 1845, Nachdruck 1966, S. 323.

2) "Die Einteilung des Billwärders in Viertel ist wahrscheinlich älter als die der dortigen Kirchspiele. Dass eines derselben den Namen Hasenflet führte, ist in der Einleitung erwähnt". Ebenda