Stabilimenta Rhodiorum militum - Synopsis

based on the older manuscript tradition as well as on the French and Latin versions

© Jyri Hasecker, Hamburg / Jürgen Sarnowsky, Hamburg (2007/2022)

2011-Reception 1

De receptione fratrum

1. From the usances, before 1303

NLM Arch. 69, fol. 31v.
Quemadmodum fieri et recipi debeat ille, qui vult frater effici hospitalis. Cum aliquis frater hospitalis effici voluerit, ipse venire debet die dominica ante capitulum et requirere a magistro aut ab illo, qui tenebit capitulum, societatem domus. Post vero magister aut ille, qui tenebit capitulum, querere debet a fratribus, si recipietur ille. Et si maior pars in concordia fuerit, recipiatur.
Et quando recipietur, ille, qui eum in fratrem receperit, sibi dicere debet: ‚Bone amice, vos requiritis societatem domus, et causam habetis, nam multi nobiles agunt preces magnas et grandi gaudio exultantur, quando ipsi aliquem ex eorum infantibus aut ex eorum amicis possunt ponere in hac religione. Et si vos voluntatis existitis standi in tam decora tamquam honorabili societate et in tam sancta religione, ut est huiusmodi hospitalis, causam habetis. Verumtamen quamquam vos videatis nos bene indutos et cum magnis equitaturis, et credatis nos cunctis delitiis frui, estis deceptus, nam quando vos comede[re] volueritis, oportebit vos ieiunare, et quando volueritis ieiunare, vos comedere oportebit; et quando vos dormire volueritis, oportebit vos vigilare, et quando volueritis vigilare, dormire vos oportebit. Mandabimini eciam huc et illuc ad plateam, que non placebit vobis, et illuc ire vos oportebit. Oportebit vos denique omnimodam vestram pro alia relinquere voluntatem et plura dura alia tollerare. Vultis vos huiusmodi omnes res facere atque pati?’ Et tunc ipse dicere debet: ‚Ita, si deo placet’.
Post eciam sibi dicere debet plura: ‚Nos vellemus a vobis scire, si vos umquam vovistis seu promisistis vel iuravistis aliam intare religionem. Et eciam scire a vobis volumus, si vos habent feminam aliquam in sponsam, aut si vos promisistis vel iuravistis alicui feminam ipsam suscipere in uxorem. Scire enim debetis, quod, si vos habetis feminam, et cras vel die alia ipsa requirere vos veniret, habitus vobis aufferretur a colle, et redderemini femine vestre. Per consimilem modum a vobis volumus scire, si vos estis obnoxius debitis aliquibus, propter que posset religio agravari, nam si mane venirent aliqui, qui vos aliqua debita granda postularent, et probarent vos sibi fore in aliquo debitorem, privaremini habitu et redderemini pariter illis. Similiter quoque a vobis volumus scire, si vos estis servus domini alicuius’. Unicuique rerum huiusmodi ipse debet respondere, quod non.
Post hec autem debet portari missale, et supra illum ipse debet ponere manus suas, et sibi debet dici: ‚Vos promititis et vovetis deo et domine nostre ac meo domino sancto Iohanni Baptiste sub obediencia cuiuscumque superioris, quem vobis deus dabit, vivere atque mori. Vovetis insuper et promititis caste vivere usque ad mortem et vivere eciam sine proprio. Nos eciam facimus aliam promissionem, quam nulli alii faciunt religiosi: nos namque promitimus esse servi et sclavi dominorum infirmorum’. Et pro una quoque rerum huiusmodi ipse debet respondere: ‚Ita, si deo placet’. Postea vero debet sibi dicere ille, qui eum recipiet: ‚Et nos promitimus vobis panem et aquam et humiles vestes. Vos enim non potestis rem aliam postulare. Et nos facimus participes animas vestram ac parentum et affinium vestrorum in omnibus bonis factis in religione nostra a primeva sui institutione, et que fiunt ac fient usque ad diem iudicii in eidem, in quibus dominus noster vobis dignetur concedere partem talem, qualem nos speramus habere’.
Post hec vero ille, qui effici debet frater, accipere debet librum et illum ferre ad monasterium ac ponere eum supra altare. Deinde ipso libro accepto eum reportare et venire debet coram illo, qui eum facere debet fratrem. Et ille debet ipsum librum ab eo recipere ac sibi dare mantellum et pariter ei dicere: ‚Ecce signum crucis, quod vos portabitis in hoc mantello in comemoratione illius, qui pro salvacione nostra subiit in partibus crucis mortem, ut deus propter crucem et propter obedienciam, quam vos fecitis vos proregat et defendat nunc et semper a diabolica potestate. Amen’.

Identical in: Cart., 2, no. 2213, §121, p. 556sq. (French), following BNF Ms. franç. 6049 (c. 1303), but with the addition:
Et adonc le bailli li doit giter le mantel sor le col, et bayser lui, et puis il doit baiser tout les frères qui sont presens, amen (ibid., p. 557).
BNCF Ms. Magl. cl. XXXII, 37, fol. 106r-v (ital.), with a slightly changed text, adding the prayer and responsories, as they can de found in the Stabilimenta .

Roman Statutes (1446), NLM Arch. 1698, fol.14r-16r.
De recipiendis ad professionem fratribus
Qui se deinceps hospitali nostro Iherosolimorum devovere cupiet, sciat se novum hominem futurum, que veteris sunt exuat. Quare, cum professurus est, prius cum seculari et corporali veste interiorem peccatorum vestem deponat, ut emendatus a delictis omnibus labem omnem iniquitatis abiciat, sitque confessus sacerdoti, sit purgatus et mundus, quo spiritui sancto habitaculum prestare possit, illico ad ecclesiam festinet et audiat de spiritu sancto missam, inter cornua altaris domini flexis genibus humilis stet, habens ardentem cereum in manibus ambabus iunctis, ut caritatem, quam habiturus est, significet. Caritas enim amor est, amor ignis inextinctus, et sic qui caritatem habet omnibus benefacit. Ideo cereum ardentem in manibus tenea(n)t, qui omnes adstantes illuminat, ut per hoc significet sese caritatem habiturum, se omnibus benefacturum, maxime autem, ut aiit apostolus, ad fidei domesticos [cf. Gal. 6,10]. Ideo iunctis manibus lumen teneat, quia per iunctas manus operacio demonstratur, caritas namque sine opere mortua est. Deinde longa veste solutus sine zona post sanctam missam habitaque de corpore domini communione ante susceptoris dicti ordinis fratris sui pedes sese reverenter inclinet humiliterque petat se ad fratrum consorcium admitti.
Ideo soluta veste veniet, ut per ipsam ostendat liberum se esse, qui postea laqueum et suave domini iugum suscepturus est, sed ante omnia frater recipiens prius illum verbis de austeritate religionis et condicione vite instruat, et que observanda ante oculos proponat. Quo facto scitetur ab illo, an sit singula adimplere paratus. Quo forte respondente et singula confirmante iterum interrogetur, si aliam religionem professus sit, aut si nuptias contraxit, vel si quidquam alicui ex obligacione aliqua debeat. Quo negante exhibeatur liber regulam continens, ac ille iunctis ambabus manibus super crucifixo et beate virginis Marie matris domini ac beati Iohannis Baptiste patroni nostri figura extensis – interrogante recipiente fratre et ipso respondente – iuret in hec verba: ‚Iuro, spondeo ac voveo deo, beate Marie et Iohanni Baptiste ac magistro sacri hospitalis Iherosolimitani me hec tria perpetuo servaturum: obedienciam scilicet et vivere sine proprio secundum formam stabilimentorum nostrorum, ab omni etiam carnis vitio abstinere conabor’.
Et continuo post hec librum ac picturas osculetur in signum pacis et amoris, nam osculum pacem et amorem significat. Post hec recipiens subiungat: ‚Quo pacto dum vixerit oportet eum servire pauperibus et infirmis et secundum stabilimenta dominicam orationem vel beate virginis aut defunctorum horas perlegat’. Respondeant astantes fratres: ‚Amen. Quasi dicant, ita sit, petimus’. Postea recipiens assurgat pallium nigrum manibus tenens ostendat professo crucem albam et dicat: ‚Credis fili, quod hoc sit signum vivifice crucis, in qua Christus deus ut homo mortuus est, in qua nostre salutis redempcio facta est ?’ Ac ille respondeat: ‚Credo’. Et continuo signum crucis osculetur. Hiis actis recipiens pallium illi imponat crucem ante pectus in parte sinistra dicens: ‚Accipe hoc in nomine trinitatis, beate virginis et Iohannis Baptiste ad augmentum fidei et protectionem Christiani nominis. Ideo tibi crucem in hac parte apponimus, ut hanc toto corde diligas, ut dextra pugnes ac defendes et sinistra defensam conserves’. Deinde laqueum pallii collo liget dicens: ‚Accipe iugum domini, quia leve et suave est. Sub hoc invenies requiem anime tue’. Subinde dicat: ‚Non delicias tibi sed panem tantum et aquam ex debito vestemque promittimus. Participem facimus animam tuam defunctorumque tuorum omnium in bonis operacionibus fratrum nostrorum iam factis et que usque ad ultimum futuri iudicii terminum fient’. Ac ille respondeat: ‚Amen. Quasi dicat, ita sit oro’.
Circumstantes fratres singulatim professum sic ad amplexus et osculum recipiant, quod sit amoris et pacis et fraterne dilectionis signum. Et sacerdotes, qui ex more intersunt, orent in hunc modum.
Suscepimus deus [like in the Stabilimenta, the prayers follow].

Next Reception 2 | Back to the Contents