PrUB, JS-FS 43

1387 Mai 24. Heilsberg.

{Regest}
Bischof Heinrich von Ermland eröffnet als päpstlicher Kommissar und Exekutor dem Erzbischof von Köln als Reichserzkanzler und allen übrigen Erzbischöfen sowie der gesamten Geistlichkeit in Deutschland, Böhmen, Ungarn, Polen Dänemark, Schweden, Norwegen usw., welche Maßregeln getroffen werden sollen, um die Belästigungen der nach Preußen und Livland ziehenden Kriegsgäste und Pilger zu verhindern.

{Überlieferung}
B = OF 281, pp. 92-96 [olim Staatsarchiv Königsberg, Formularbuch p. 57-58].

{Drucklegungen}
aus B Codex Diplomaticus Prussicus. Urkundensammlung zur älteren Geschichte Preußens, hrsg. v. J. Voigt, Bd. 4, 1853, ND Osnabrück 1965, S. 55-59.

{Diplomatische Erörterung des Stücks}
Abschrift im Formularbuch.

Reverendissimo in Christo patri ac domino domino [...] ^a{Inscriptio} Dei et apostolice sedis gracia sancte Coloniensis ecclesie archiepiscopo ac sacri Romani imperii per Galliam archicancellario necnon universis et singulis archiepiscopis episcopis abbatibus prioribus decanis archidiaconis canonicis tam kathedralium quam collegiatarum ecclesiarum parochialiumque rectoribus, capellanis presbiteris notariis publicis et clericis quibuscunque per Almanniam, Bohemiam, Ungariam, Poloniam, Daciam, Sweciam, Norwegiam et alias ubilibet constitutis, {Narratio}ad quos presentes littere nostre pervenerint, {Intitulatio}Heinricus dei et apostolice sedis gracia episcopus Warmiensis, commissarius et executor unicus ad infrascripta a sede apostolica specialiter deputatus, salutem in domino et mandatis nostris ymmo verius apostolicis firmiter obedire, litteras felicis recordacionis quondam sanctissimi in Christo patris ac domini Allexandri quarti sacrosancte Romane ac universalis ecclesie summi pontificis, more Romane curie cum filis sericeis bullateis salvas sanas integras non rasas non cancellatas non abolitas, sed prorsus omni vicio et suspicione carentes prout prima facie apparebat per honorabilem et religiosum virum fratrem Heinricum dictum de Brunna, ordinis sancte Marie de domo Theutunica, quondam procuratorem in Romana curia nobis die decima VII mensis Januarii ¹ presentatas, nos cum ea qua decuit, noveritis reverencia recepisse, quarum tenor sequitur in hec verba. [...]^b
Post quarum quidem litterarum presentacionem et recepcionem per nos factam predictus frater Heinricus nomine venerabilis domini magistri gerneralis ordinis sancte Ma- {S. 56} rie hospitalis Jerosolim de domo Theutunika ac preceptorum et fratrum dicti ordinis nobis querulose proposuit, quomodo nonnulli capitanei, eorum officiati et commissarii regni Polonie superiorum suorum mandata pretendentes predictum sanctum negocium. Tot ut premittitur expensis et sanguinis effusione promotum in dispendium fidei orthodoxe, peregrinos cum suis comitivis Lyvonie et Prussie partes devocionis ac indulgenciarum causa visitare volentes, de facto contra Deum et iusticiam molestent, turbent et impediant, quominus ipsi peregrini cum suis comitivis magistro preceptoribus et dicti ordinis fratribus in Lyvonie et Prussie parcium predictarum subsidium contra Litwinos Ruthenos ac infideles alios venire et eis subvenire possint, omni debita petivit instancia, magistro preceptoribus ac predicti ordinis fratribus supradictis super molestacionibus, perturbacionibus et impedimentis huiusmodi de oportuno per nos auctoritate apostolica remedio provideri. Et ut ad dictarum litterarum apostolicarum execucionem procedere curaremus, nos igitur Heinricus episcopus Warmiensis predictus volentes mandatum apostolicum supradictum nobis in hac parte directum reverenter et obedienter exequi ut tenemur, vos universos et singulos supradictos, qui presentibus requisiti fueritis vel requisiti fuerint, quos et nos primo secundo et tercio peremptorio tenore presencium requirimus et monemus communiter et divisim vobis nichilominus et cuilibet vestrum in virtute sancte obediencie sacrosancte Romane ecclesie predicte debite et sub excommunicacionis pena, quam in vos et quemlibet vestrum singulariter trina et canonica monicione premissa ferimus in hiis scriptis nisi feceritis, quod mandamus districte precipiendo mandantes, quatinus infra sex dierum spacium post publicacionem et presentacionem presentis nostri processus, ac requisicionem vobis vel alteri vestrum factam immediate sequencium, quorum dierum duos pro primo duos pro secundo et reliquos duos pro tercio et peremptorio termino ac monicione canonica prefigimus et assignamus, prout vos vel alter vestrum auctoritate presentis requisiti fueritis vel fuerit requisitus in dictis vestris metropolitanis, kathedralibus, collegiatis parochialibus ecclesiis ac religiosorum cuiuscunque ordinis, professionis seu religionis existant monasteriis conventibus et locis ac per civitates opida villas communitates et castra regnorum provinciarum ac parcium predictarum nostrum processum predictarum litterarum apostolicarum in se tenorem continentem per vos vel alium seu alios publicetis vel publicari faciatis, monentes per vos vel per alium seu alios monere facientes omnes et singulos Polonie ac aliorum predictorum regnorum principes, duces, comites, barones, ministeriales, capitaneos, milites, militares, officiatos et commissarios cuiuscunque preeminencie dignitatis status ordinis vel condicionis existant, eciam si regia profulgeant maiestate, ac eciam communia regnorum predictorum quecunque quos communes et singulos omnia et singula tenore presencium {S. 57} sic monemus, ne eorum aliquis seu aliqua communia sepedictos peregrinos cum suis commitivis devocionis ac indulgenciarum causa ut premittitur ad Lyvonie ac Prusie partes magistro preceptoribus ac sepedicti ordinis fratribus sepedictis in eorum et parcium sepedictarum subsidium contra infideles predictos per predicta regna partes et provincias transire volentes per se vel per alium seu alios molestent perturbent seu spolient aut aliter impediant quovis modo directe vel indirecte, publice vel occulte, quibuscunque fraude colore, ingenio aut dolo malo quesitis vel molestatoribus perturbatoribus spoliatoribus et impedientibus huiusmodi auxilium, consilium prestiterint vel favorem aut ipsos seu ipsa defensaverint aut eos in eorum civitatibus, municionibus opidis villis castris seu locis foverint seu per alium vel alios foveri permiserint, si civitatum opidorum villarum municionum castrorum aliquis seu aliqui quocunque nomine vel quibuscunque nominibus censeantur, vel ipsa communia in culpa premissorum fuerint, in ipsas in ipsa ipsorum et ipsarum ecclesias interdicti, et in premissorum quemlibet singulariter quocunque nomine censeatur, qui in premissis vel alique premissorum culpabilis fuerit, cum lata culpa cuiuslibet tunc precesserit, excommunicacionis sentenciam ex nunc prout ex tunc et extunc prout exnunc ferimus in hiis scriptis ac eos eas et ea sentenciis huiusmodi presentibus innodamus. Vos vero reverendissimum in Christo patrem ac dominum predicte sancte ecclesic Coloniensis archiepiscopum ac alios reverendissimos in Christo patres archiepiscopos episcopos supradictos, quibus ob pontificalem dignitatem non est immerito deferendum, nisi infra sex dies post notificacionem publicacionem seu requisicionem vobis vel alteri vestrum factam per vos vel per alium seu alios premissa adimpleveritis cum effectu, quorum sex dierum duos pro primo duos pro secundo, reliquos vero duos pro tercio et peremptorio termino ac monicione canonica assignamus vestrum cuilibet. Dicta canonica monicione premissa ingressu ecclesie presentibus interdicimus, si vero huiusmodi suspensionis et interdicti ab ingressu ecclesie sentenciam per alios sex dies prefatos sex immediate sequentes, quos eciam pro peremptorio termino ac monicione canonica vobis et vestrum cuilibet assignamus, sustinueritis predicta canonica monicione premissa vestrum quemlibet singulariter in hiis scriptis suspendimus a divinis. Verum si huiusmodi interdicti ab ingressu ecclesie et suspensionis a divinis sentencias infra sex dies prefatos XII immediate sequentes sustinueritis animo, quod absit, indurato, in vestrum quemlibet singulariter cum mora et lata culpa cuiuslibet tunc precesserit, exnunc prout extunc et extunc prout exnunc, dicta canonica monicione premissa excommunicacionis sentenciam promulgamus. Et vestrum quemlibet singulariter excommunicacionis sentencia presentibus innodamus, preterea vos reverendissimum in Christo patrem ac dominum sepedicte sancte ecclesie Coloniensis archiepiscopum nec- {S. 58} non reverendissimos in Christo patres ac dominos archiepiscopos et episcopos predictos auctoritate apostolica, qua supra monemus et vestrum cuilibet precipiendo mandamus penis sub predictis, quas predicta canonica monicione premissa in vestrum quemlibet, si mandata nostra ymmo verius apostolica implere contumaciter neglexeritis seu recusaveritis gradatim ut premittitur ferimus in hiis scriptis et eas sic successive, unum quemlibet incurrere volumus ipso facto quatinus prelatos omnes et singulos abbates prepositos priores decanos archidyaconos plebanos et clericos alios quoscunque dignitates personatus vel officia optinentes cuiuscunque preeminencie status dignitatis ordinis religionis professionis seu condicionis existant, quibuscunque nominibus censeantur, per prefatas partes provincias et regna constitutos, iurisdiccionem censuram ecclesiasticam, ordinariam delegatam vel subdelegatam habentes, vel habere vendicantes, per vos vel per alium seu alios, moneatis quos omnes et singulos vobis et vestro quolibet singulariter incluso tenore sic monemus, ne peregrinos quoscunque cum eorum comitivis, a subsidio Lyvonie et Prusie parcium predictarum avertere, vel in magistrum vel preceptores vel fratres prefati ordinis aut peregrinos eosdem seu quoscunque alios, pretextu premissi negocii excommunicacionis suspensionis aut interdicti sentencias promulgare presumseritis aut presumpserint promulgare, nisi vos reverendissime in Christo pater ac domine archiepiscope Coloniensis predicte et vos reverendissimi in Christo patres ac domini archiepiscopi episcopi supradicti excommunicacionis suspensionis aut interdicti sentencias huiusmodi infra XVIII dies, quos ob pontificalem dignitatem, ut prius, vestrum cuilibet, pro canonica monicione gradatim et successive prefigimus ralaxaveritis cum effectu, et nisi ipsi prelati abbates prepositi priores, decani, archidyaconi, plebani et clerici alii quicunque dignitates, personatus seu officia optinentes cuiuscunque preeminencie, status dignitatis ordinis religionis professionis seu condicionis extiterint iurisdiccionem seu censuram ecclesiasticam, ordinariam, delegatam vel subdelegatam habentes seu se pretendentes habere, sentencias ut premittitur huiusmodi infra sex dies, sentenciarum huiusmodi prolacionem immediate sequentes, relaxaverint quorum dierum duos pro primo, duos pro secundo reliquos vero duos pro tercio et peremptorio termino ac canonica monicione eorum cuilibet prefigimus ac eciam assignamus in vestrum et eorum quemlibet singulariter predictis canonicis monicionibus, ut premittitur, premissis interdicti suspensionis et excommunicacionis sentencias in hiis scriptis exnunc prout extunc promulgamus. Et sentenciis huiusmodi ligatos et innodatos, presentibus esse volumus ipso facto, absolucione et relaxacione omnium et singulorum, qui prefatas nostras sentencias seu earum aliquam per manifestam resistenciam vel occultam incurrerint nobis vel superiori nostro tantummodo reservata, cassantes et irritantes nicholominus ymmo cassum et irritum te-{S. 59} nore presencium pronunciantes, quidquid per vestrum vel eorum quemlibet per sentencias huiusmodi attemptari contingerit aut eorum occasione secutum fuerit ex eisdem et in excommunicacionis signum vestras patentes litteras tenore presencium in se continentes, sub vestris sigillis, qui in premissis et ad premissa requisiti fueritis vel sub manu publica nobis infra duos menses, sub penis predictis, quas predictis canonicis monicionibus premissis, ut premittitur, vestrum quemlibet in hiis scriptis ipso facto incurrere volumus mittere studeatis.
{Corroboratio}In quorum omnium et singulorum evidens testimonium presentes litteras nostras per notarium publicum infrascriptum in formam publicam redigi fecimus et nostri sigilli appensione muniri.
{Datierung}Acta sunt hec quo ad presentacionem nobis, recepcionem per nos, et querulosam proposicionem necnon quoad peticionem nobis ut premittitur in principio factas anno domini M^o CCC^moLXXXVII pontific[atus] sanctissimi in Christo patris ac domini domini nostri Urbani divina providencia pape VI, anno nono indiccione, XXVII die mensis Januarii²⁾ apud ecclesiam nostram Warmiensem in stuba domus domini Michaelis Visschow prepositi Warmiensis, hora vesperarum vel quasi presentibus honorabilibus viris et dominis Michaele Visschow preposito predicto Arnoldo de Ergeste decano et Ottone de Rogiten, canonicis Warmien[sis],
ad premissa vocatis specialiter et rogatis, quo ad moniciones vero sentenciarum cum canonicis monicionibus prolaciones et earum absolucionum ac relaxacionum reservaciones sunt hec sunt acta anno indiccione quibus supra, pontificatus autem domini nostri Urbani pape supradicti anno decimo XXIIII^to die mensis Maji ³⁾ hora IX vel quasi in castro nostro episcopali Heilsberg sepedicte diocesis, {Zeugen}presentibus honorabilibus et discetis viris dominis Arnoldo de Gelrn preposito in Gutenstad Heinrico de Vogelsank rectore ecclesie parrochialis in Warthinberg officiali nostro, Andrea de Grotkow plebano in Resil nostre diocesis sepefate et Petro de Grotkow plebano in antiqua civitate Danzk Wladislavien[sis], diocesis et Nicolao Tylonis plebano in Holland Pomesanien[sis] diocesis testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.

Inhaltliche Erläuterungen

¹⁾ [1387] Januar 17.
²⁾ 1387 Januar 27.
³⁾ 1387 Mai 24.

Textkritische Erläuterungen

^a) Punkte in der Vorlage nicht näher erläutert.
^b) Hier folgt die Bulle, gedruckt im Codex diplomaticus Prussicus, Bd. I, S. 136, Nr. CXXXIV.

Zitieren dieser Edition: (1) virtuell: URL (http://www.spaetmittelalter.uni-hamburg.de/Urkundenbuch/pub/js-fs/js-fs43.htm) und Datum der Einsichtnahme; (2) im Druck: PrUB, JS-FS 43 (1387 Mai 24 Heilsberg)
Bearbeitungsstand: Text eingegeben (26. Februar 2002, Frauke Schmitz) – Datum überprüft (27. Februar 2002, Frauke Schmitz) – Text mit PrUB oder sonst Druck kollationiert ( 4. März 2002, Frauke Schmitz) – Text mit Or. kollationiert () – äußere Merkmale beschreiben ()

Datum der Erstanlage: Dienstag, 26. Februar 2002 – Letzte Änderung: 17. Oktober 2002 von Jürgen Sarnowsky

Zurück zur Hamburger Homepage / zurück zur Regestenliste für 1387.