PrUB, DH 465

© Dieter Heckmann, Werder / Berlin (2014)



[1448 Aug. 31. Heilsberg]
{Regest}
Bischof Franz von Ermland als päpstlicher Beauftragter bekundet, dass er auf Bitten des hochmeisterlichen Prokurators und Syndikus, Laurentius Blumenau, die Beglaubigung kaiserlicher und kurfürstlicher Urkunden über die Abtretung der Neumark an den Deutschen Orden genehmigt hat

{Überlieferung}
B  = GStA PK, XX. HA Hist. StA Königsberg, OBA, Nr. 9644a

{Drucklegungen}

{Diplomatische Erörterung des Stücks}
Rev. Konzept, zeitgenöss., 1 Bogen Folio, S. 1-4 beschr.; nicht identifiziertes Wasserzeichen; Altsign. aus Sch[ieb]l[ade] XIII/a Nr. 136; Datierung nach XX. HA, Pergamenturkunden, Schiebl. 44, Nr. 1 und 2 



In nomine domini amen. Nos Franciscus dei gracia epicopus Warmiensis1), iudex et commissarius ad infrascripta cum clausa, quatenus vos vela) duo acb) unus a sanctissimo domino nostro Nicolao papa quinto2) specialiter deputatus. Notum facimus universis et singulis, quorum interest, intererit vel interesse poterit quandolibet in futurum, quod nos pridem quasdam litteras commission(e) prefati sanctissimi domini nostri domini pape Nicolai quinti eius vera bulla plumbea in cordula canap(ea) impendente more Romane curie bullatas, sanas et integras, non cancellatas nec inb) aliqua earum parte suspectas, sed omni prorsus vicio et suspicione carentas nobis per venerabilem virum dominum Laurencium Blumenau3) utriusque iuris doctorem et magnifici acb) religiosi viri dominic) Conradi de Erlichszhuwszen4) ordinis beate Marie Theotonicorum I(erusalemit)ani magister generalis et ordinis sui ad infra scripta procuratorem et sindicum de cuius procurationis et syndicatus mandato plenam nobis fecit fidem presentatas cum ea - qua decuit - reverencia recepimus huiusmodi sub tenore: "Nicolaus epicopus etc."
Posterus quarum litterarum presentacionem nobis - ut premittitur - factam fuimus debita cum instan(cia) per predictum dominum Laurencium procuratorem et syndicum requisiti, ut ad ulteriora procedere et citacionem contra omnes et singulos, quorum interest vel interesse poterit in futurum, decernere dignaremur. Nos vero Franciscus episcopus Warmiensis et commissarius prefatus attendentes supplicacion(em) huiusmodi forme iustam et consonam racioni omnes et singulos sua communiter vel divisim interesse, putantes eorumque procur(aturionem) pro eis per nos nostras citatorias litteras, quas in valvis maioris ecclesie nostre katedralis Warmiensis affigi voluimus, fecimus et mandavimus ad instar edictorum publicorum citavimus, quatenus peremt(ori) termino eidem litteris expresso in iudicio et iudicialiter coram nobis in castro nostra Heilsberg5) comparerent ad diem et horam inferius annotat(am) ad videndum produci in iudicio coram nobis litteras serenissimi principis Sigismundi6) olim imperatoris, tunc Romanorum regis, super dacione et donacione Noue Marchie Transoderam7) magistro, fratribus et ordini beate Marie Theo(tonic)orum fratris necnon litteras conssen(s)us dicto dacionis ac donacionis illustrum principum Frederici senioris8), Iohannis9), Alberti10) et Frederici iunioris11) germanorum Marchionum Brandenburgensium ac renunciacionis iur(um) - si quod in et ad dictam Marchiam Novam haberent vel habuissent - ac litteras serenissimi principis Frederici Romanorum regum modernum confirmato(ri)as, dacionis, donnacionis, conssen(s)us et renunciacionis predictorum et ipsius domini Frederici regis donatorias novas litteras Marchie sepedicte necnon litteras illustrum principum electorum imperii omnium  - serenissimo principe Ladislao rege Bohemie12), qui minoris annis extitit, excepto -, per quas in daciones, donacionesd), conssen(su)m et renunciationes huiusmodi suos favores, conssen(s)um et voluntatem dicuntur prestitisse, eciam ad audiendum dictas daciones et donaciones et omnia inde secuta auctoritate apostolica ex sciencia confirmari vel ad dicendum seu allegandum causam racionabilem et causas querere premissa fieri non deberent. Alioquin prout iustum et iur(um) foret circa predicta procederemus dictorum citatorum contumacia in aliquo non obstan(te). Cumque in dicto termino citacionis non comparent, quisquam pro parte dictorum citatorum, qui causam aliquam propter quam predictam fieri non deberent, allegaret, comparuit coram nobis iudicialiter in dicto castro nostro Heilsberg in loco nostro solito et consuveto ad iuram reddendum pro tribunali sedentibus venerabilis vir dominus Laurencius procurator et syndicus prefatus nomine procuraturio, quo super nostras litteras citatorias huiusmodi in valvis dicte ecclesie nostre Warmiensis affixas ac debite execuc(ione) demamandatas reproduxit citatorumque in eidem contentorum non comparencium contumaciam accusavit ipsosque contumaces reputari et {1v} in ipsorum contumaciam litteras dacionis, donacionis, conssensus, renunciocionis, confirmacionis, favor(is) et conssensus predictorum regum et principum recipere et admittere ac eas ex certa sciencia confirmare auctoritate apostolica, nobis in hac parte concessa, debita cum instancia postulavit. Nos vero Franciscus episcopus Warmiensis et commissarius prefatus dictas citatos non comparentes nec termino huiusmodi satisfacere curantes sufficienter tamen exspectatos reputavimus, merito prout causant exigente iusticia contumaciones et in eorum contumaciam litteras regias et principum predictorum coram nobise) etb) notariis ac testibus subscriptis productas per syndicum et procuratorem antedictum iudicialiter recepimus et admisimus hoc ordine previo; enimf) produxit litteras donacionis (pure) Marchie predicte feliciter recordacionis Sigismundi olim imperatoris, secundo litteras eiusdemb) mandati investiendi ordinem ad dictam Marchiam, 3o litteras conssensus etg) renunciacionis eiusdem terre Noue Marchie illustrum principum dominorum Frederici senioris, Iohannis, Alberti et Fredrici minoris germanorum Marchionum Brandenburgensium, 4to litteras ratihabitacionis et confirmacionis predictorum serenissimi principish) domini Frederici Romanorum regis, 5to litteras ratihabitacionis reverendissimi in Christo patris domini Theodorici13) archiepiscopi Maguntinensis sacri imperii electoris, sexto litteras ratihabitacionis reverendissimi in Christo patris et domini domini Theodorici14) archiepiscopi Coloniensis et sacri imperii electoris, septimo litteras ratihabitacionis predict(is)i) reverendissimi in Christo patris domini Iacobi15) archiepiscopi Treuerensis sacri imperii electoris, octavo litteras ratihabitacionis dictorum illustrissimi principis domini Ludowici16) ducis Bauarie comitis Palatini Reni sacri imperii electoris, nono litteras ratihabitacionis dictorum illustrissimi principis et domini domini Frederici ducis Saxonie17) ac sacri imperii electoris. Quarum j)litterarum tenoresj) sequnturk). Et primo tenor prime videlicet donacionis sive concessionis Noue Marchie domini quondam Sigismundi Romanorum regis - l)sigillo rotundo de cerea glauca etc.l) - sequitur de verbo ad verbum; et est talis: "In nomine sancte et individue trinitatis feliciter amen. Sigismundus dei gracias etc." Tenor 2e littere eiusdem domini Sigismundi videlicet mandati investiendi dictum ordinem ad dictam Nouam Marchiam l)consimili sigillo supra descripto sigillate in pressula pergamenia appensol) sequitur de verbo ad verbum; et est talis: "Wir Sigismund von gots gnad(en) Romischer koning czu allen czeiten merer etc."
Tenor vero tercie littere videlicet renunciacionis eiusdem terre Nouomarchie illustrissimorum principum dominorum Frederici senioris, Iohannis, Alberti et Frederici iunioris germanorum marchionum Brandenburgensium etc.m) sequitur; et est talis: "Wir Friderich d(er) alt(e), des heiligen Romischen reichs ertczcammerer, Johann, Albrecht und Fridereich d(er) junger, gebrud(er), alle van got(es) marggraffen etc."
Tenorn) quarte littere videlicet ratihabitacionis et confirmacionis predictorum dicti sereenissimi principis domini Friderici Romanorum regiso){2r} sequitur; et est talis: "Wir Friderich von gots gnad(en)p) Romischer koning, czu allen czeiten merer des reichs, herczog czu Osterreich etc."
Tenor autem quinte littere eciam ratihabitacionis predictorum reverendissimi in Christo patris a)et dominia) domini Theodorici archiepiscopi Moguntinensis sacri imperii electorisq) sequitur de verbo ad verbum; et est talis: "Wir Dittrich von got(s) gnad(en) der heiligen kirchen czu Mentcz erczbisschoff etc."
Tenor sexte littere eciam ratihabitacionis predictorum reverendissimi in Christo patris et domini domini Theodorici archiepiscopi Coloniensis et sacri imperii electorisr) sequitur de verbo ad verbum; et est talis: "Wir Dittrich von gots gnad(en) der heiligen kirchen czu Collen erczbisschoff unnd kurfürst, herczog czu Westualen und Engerss) etc."
Tenort) septime littere eciam ratihabitacionis predictorum dicti reverendissimi in Christo patris j)et dominij) domini Iacobi archiepiscopi Treuerensis sacri imperii electorist) sequitur de verbo ad verbum; et est talis: "Wir Jacob von gots gnad(en) der heiligen kirchen czu Trier(e) ertczbisschoff und des heiligen Romisschen reichs durch Franckreich und das koningreich czu Erlat ertczcanceler und kurfurste etc."
Tenoru) octave littere eciam ratihabitacionis predictorum dicti illustrissimi principis et domini dominiw) Ludowici ducis Bauarie comitis Palatini Reni et sacri imperii electorisx) sequitur de verbo ad verbum; et est talis: "Wir Lodwig von gots gnad(en) pfalczgraff(en) bey Rein, des heiligen Romisschen reichs ertcztrugses und kurfurst un(n)d herczog czu Beyern etc."
Tenor vero none littere eciam ratihabitacionis predictorum dicti illustrissimi principis et domini domini Frederici ducis Saxonie ac sacri imperii electorisy) sequitur de verbo adverbum; et est talis: "Wir Friderich von gots gnad(en) herczog czu Sachszen, des heiligen Romischen reichs ertczmarschalk un(n)d kurfurst, landgraff(e) czu Doringen un(n)d marggraff(e) czu Meyssen, bekennen offentlich un(n)d thun kunt etc."
Post quarum litterarum producionem et obligacionem testes super recongniciones sigillorum eisdem litteris ac privilegiis, dacionis, donacionis, renunciacionis favorum et consensuum appensorum coram nobis productos rite recepimus ac in forma iuris ad iurandem admisimus maturatosquez) diligenter examinavimusaa) et posterus ipsorum diligentem examinacionem omnia et singula sigilla eisdem privilegiis, dacionibus, donacionibus, remuneracionibus et litteris favorum et consensuum appensa pro sufficient(e) recognit(ione) habuimus, habemus et habere volumus. Et quia ipsas litteras, privilegia et indulta posterus diligentem huiusmodi examinacionem, visionem et inspectionem sanas, integras, non viciatas, ab)non cancellatasab), non abrasas nec in aliqua sui parte suspectas, sed omni prorsus vicio et suspicione carentes ac veris sigillis prefatorum dictorum regum et principum electorum sigillatas comperimus et invenimus ac manibus nostris palpavimus et contrectavimus. Ideoque nos Franciscus episcopus,{2v} iudex et commissarius supradictus pro tribunali sedentes in Christi nomine omnia et singula privilegia, dacionis, donacionis, renunciacionis  favorum et conssensus regum Romanorum et principum electorum predictorum coram nobis producta super Noua Marchia Transoderam - ut premittitur - indulta auctoritate apostolica nobis in hac parte concessa confirmavimus et ex certa sciencia ratificavimus et approbavimis decernentes ipsas daciones, donaciones, consensum, renunciaciones et omnia inde secuta perpetuas vim et vigorem habere debere supplentes auctoritate apostolica predicta omnes defectus, si qui forsitan in huiusmodi dacionibus, donacionibusa), renunciacionibus, confirmacionibus regiis consensuum prestacionibus intervenerunt seu intervenisse noscantur quomsimodo et potissime, si per quemepsiam in futurum temporibus allegare contingereta) seu allegaretur minoranitas illustrissimi principis Ladislai regis Bohemie et ei (eius) conssensus non intervenisset aut Friderici minoris marchionis Brandenburgensis cuius conssensus et renunciacio per expressum est subsecuta, quod protunc eciam minorannus forsan fuisset seu quicumque alii proutac) defectus allegari possint, hos et omnes alios, si in quantum defectus essent seu dici possint, tam in generale quam in speciale, auctoritate apostolica ex certa sciencia supplent(es), sic quod huiusmodi dacionibus, renunciacionibus, confirmacionibus regiis consensuum prestacionibus minime abesse potuint et debentad) quandolibet in futurum. In quorum omnium et singulorum fidem, robur et testimonium premissorum presentes litteras fieri et per notarios infrascriptos subscribi et publicari mandavimus nostrique sigilli iussimus et fecimus appension(e) communiri. Datum et actum in castro nostro Heilsberg predicto nobis in ibi hora vesperorum vel quasi consueta ad iura reddentes pro tribunali sedentes anno etc. pontificatus etc.
Textkritische Anmerkung:

a)           Vor der Zeile.
b)            Über der Zeile.
c)           Es folgt gestr. conero.
d)           Es folgt gestr. conssensus.
e)           Aus nbbis korr.
f)           Am rechten Zeilenrand.
g)           Es folgt gestr. donacionis.
h)           Aus princ(e)rpis korr.
i)            Aus predictorum korr.
j)-j)        Vor der Zeile.
k)           Es folgt gestr. et sunt tales.
l)-l)        Unterpunktet.
m)          Es folgt gestr. Quatuor sigillis eorundem dominorum marchionum de cera rubea in capsulis rotundis de cera communi glauci coloris impressa in pressulis pergamenis impendendo sigillato in quorum quidem sigillorum etc.
n)           Es folgt gestr. vero.
o)           Es folgt gestr. vero eius maiestatis sigillo de cera communi glauci coloris in filis sericis brunatici viridisque coloris impendendo sigillate. In cuius superficie ab una parte sedes regalis.
p)           Aus pnad(en) korr.
q)           Es folgt gestr. etc. vero eius sigillo de cera viridi in capsa rotunda de cera glauca et communi in zona sericis rubei coloris etc.
r)            Es folgt gestr. eius vero sigillo de cerea viridi in capsa rotunda de cera glauca et communi in sona sericis rubei coloris impressa sigillate etc.
s)           Aus Erigers korr.
t)            Es folgt gestr. vero.
u)           Es folgt gestr. Eius vero sigillo de cera viridi in capsula rotunda de cera communi glauci in zona sericis rubei coloris impendendo impresso sigillate etc.
v)           Es folgt gestr. autem.
w)         Von anderer Hand mit anderer Tinte.
x)          Es folgt gestr. eius vero de cera rubea in capsula rotunda de cera communi in filis sericis flavii albique coloris impenendo impresso sigillate etc.
y)          Es folgt gestr. Eius vero sigillo de cera rubea in capsula rotunda de cera communi glauci coloris in zona rubea sericis impendendo impresso sigillate. In cuius sigilli superficie etc."
z)          Aus maruratosque korr.
aa)        examiinavimus in Vorl.
ab)-ab) Am linken Zeilenrand.
ac)        pro qui ut in Vorl.
ad)      Aus bebentur korr.



1)   Franz Kuhschmalz, Bischof von Ermland (1424 - – 1457 Juni 10).
2)   Papst Nikolaus V. (1447 März 6 - – 1455 März 24).
3)   Dr. Laurentius Blumenau, Ordenssyndicus (* vor 1419 - +1484).
4)   Konrad von Erlichshausen, Hochmeister des Deutschen Ordens (1441 April 12 - +1449 Nov. 7).
5)   Heilsberg.
6)   Sigismund, Römischer König (1410 Sept. 20 - 1433 Mai 30).
7)   Neumark.
8)   Kurfürst Friedrich I. von Brandenburg (1417 April 18 - +1440 Sept. 20).
9)   Johann von Brandenburg-Kulmbach (*1406 - + 1464 Nov. 16).
10)  Kurfürst Albrecht Achilles von Brandenburg (1471 Febr. 10 - + 1486 März 11).
11) Kurfürst Friedrich II. von Brandenburg (1440 Sept. 20 - +1471 Febr. 10).
12) Ladislaus Posthumus, König von Böhmen (*1440 Febr. 22 - +1457 Nov. 23).
13) Dietrich Schenk von Erbach, Erzbischof von Mainz und Kurfürst (1434 Okt. 20 - +1459 Mai 6).
14) Dietrich II. von Moers, Erzbischof von Köln und Kurfürst (1414 Okt. - +1463 Febr. 14).
15) Jakob I. von Sierck, Erzbischof von Trier und Kurfürst (1439 Mai 19 - +1456 Mai 28).
16) Pfalzgraf Ludwig IV. bei Rhein (1436 Dez. 30 - +1449 Aug. 13).
17) Kurfürst Friedrich II. von Sachsen (1428 Jan. 4 - +1464 Sept. 7).
Zitieren dieser Edition: (1) virtuell: URL (http://www.spaetmittelalter.uni-hamburg.de/Urkundenbuch/pub/dh/dh465.htm) und Datum der Einsichtnahme; (2) im Druck: PrUB, DH 465 [1448 Aug. 31. Heilsberg]
Bearbeitungsstand: Text eingegeben (D. Heckmann, 6.11.2014) Datum überprüft (D. Heckmann, 6.11.2014) - Text mit PrUB oder sonst Druck kollationiert () - Text mit Or. kollationiert (D. Heckmann, 25.9.2014) - äußere Merkmale beschrieben (D. Heckmann, 6.11.2014)
Datum der Erstanlage: Donnerstag, 6. November 2014– Letzte Änderung: 6. November 2014 von Dieter Heckmann

Zurück zur Hamburger Homepage / zurück zur Regestenliste für 1448